Te same kadry utrwalone na zdjęciach wykonanych ok. sto lat temu oraz współcześnie. Nakładem gdańskiego wydawnictwa Uran ukazał się właśnie album "Gdańsk dawniej i dziś". Elegancko wydana książka pozwala uzmysłowić sobie, jak bardzo zmieniło się oblicze miasta w wyniku tragedii, która spadła na nie w marcu 1945 roku.
tak, mam pokaźny zbiór takich publikacji
29%
tak, ale ich liczbę mogę policzyć na palcach jednej ręki
33%
nie, ale planuję wreszcie zakup takiego albumu
24%
nie, w ogóle nie jestem zainteresowany tą tematyką
14%
Każdego roku, pod koniec marca, w trójmiejskich mediach pojawia się mnóstwo artykułów z okazji rocznicy odbicia Gdańska przez Armię Czerwoną i I Armię Wojska Polskiego z rąk hitlerowców. Praktycznie w każdym z nich pojawia się - o ile nie dominuje w całej treści publikacji - wątek dotyczący zniszczeń miasta, które były następstwem wydarzeń z 1945 roku. Tego rodzaju publikacjom towarzyszą zazwyczaj rozważania, czy destrukcja Gdańska musiała przybrać aż tak ogromną skalę.
Historycy i dziennikarze zastanawiają się, jakie były stosunki procentowe pomiędzy skutkami decyzji Niemców o walce do ostatniego żołnierza, przeprowadzonymi przez Sowietów zmasowanymi nalotami bombowymi oraz ostrzałem artyleryjskim i wreszcie - budzącymi zdecydowanie największe kontrowersje - podpaleniami ocalałej zabudowy, dokonanych przez żołnierzy Armii Czerwonej już po kapitulacji "Festung Danzig".
Rok 1945 przyniósł zagładę znacznej części Gdańska
Jak stwierdził historyk
Tomasz Gliniecki, dopóki poradzieckie archiwa nie zostaną w pełni udostępnione zagranicznym badaczom, dopóty nie sposób jednoznacznie rozstrzygnąć powyższych dywagacji. Jednak bez względu na przyczyny, nie ma najmniejszego problemu, aby uzmysłowić sobie, jak ogromne straty materialne poniósł Gdańsk w marcu 1945 roku. Jak wiele budynków, czy raczej całych kwartałów, zostało wówczas obróconych w perzynę i następnie nieodbudowanych bądź odbudowanych w mocno uproszczonej formie.
Czytaj również: Mity o Gdańsku 1945 r. czekają na obaleniePlacówki muzealne i lokalni miłośnicy historii zgromadzili ogromny zbiór fotografii, na których udokumentowano wygląd przeróżnych zakątków nadmotławskiego miasta od końca XIX wieku do połowy XX wieku, czyli kolejno okresy II Rzeszy Niemieckiej, Wolnego Miasta Gdańska, hitlerowskich Niemiec oraz już powojennej Polski. Wiele z tych zdjęć zostało opublikowanych w różnego rodzaju albumach. Wystarczy wspomnieć o kultowej już pięciotomowej serii "Był sobie Gdańsk", wydanej na przełomie lat 90. i pierwszej dekady bieżącego stulecia.
Te same fotografie wykonane przed laty i współcześnie
Tymczasem do księgarni trafił kolejny, niezwykły album, który z pewnością zainteresuje każdego pasjonata dziejów Gdańska. Mowa o albumie "Gdańsk dawniej i dziś", który ukazał się nakładem wydawnictwa Uran z Gdańska. Na czym polega jego wyjątkowość na tle podobnych publikacji? Otóż na niemal 170 stronach wydrukowano porównania historycznych fotografii Gdańska - pochodzących w większości z drugiego dziesięciolecia XX wieku - z ich współczesnymi odpowiednikami.
Czytaj również: Westerplatte i Gdańsk na zdjęciach przed i po II wojnie światowej- Większość zdjęć archiwalnych wykorzystanych w albumie pochodzi z kolekcji Krzysztofa Ciesiula. Materiał uzupełniły też zbiory Marzenny Brackiej-Kondrackiej, Michała Kondrackiego, Dariusza Adamowicza, Piotra Gruszczyńskiego, Grzegorza Krzyżowskiego oraz Heleny i Zbigniewa Okuniewskich. Współczesne fotografie zostały wykonane przez Grzegorza Krzyżowskiego i Andrzeja Trzaskę - czytamy we wstępie do albumu.
Podróż w czasie po wielu dzielnicach
Album zawiera pary zdjęć przedstawiające wybrane budynki albo fragmenty ulic i placów, które zostały wykonane dokładnie z tych samych miejsc w odstępie ok. stu lat. Tym samym, album "Gdańsk dawniej i dziś" pozwala czytelnikowi wybrać się w niezwykłą podróż po dwóch miastach: nieistniejącym Gdańsku, który został spopielony w 1945 roku oraz współczesnym Gdańsku, który narodził się na jego ruinach.
Czytaj również: Kolekcja setek widokówek dawnego GdańskaZebrane w albumie fotografie zostały podzielone na trzy części. Pierwsza z nich dokumentuje zakątki Głównego i Starego Miasta, druga - pozostałych części śródmieścia, czyli Starego Przedmieścia, Dolnego Miasta i Długich Ogrodów, zaś trzecia - pozostałych dzielnic Gdańska o przedwojennym rodowodzie: Wrzeszcza, Oliwy, Oruni, Nowego Portu, Stogów i Jelitkowa. Każda z par zdjęć została opatrzona zwięzłym opisem, który zawsze zawiera lokalizację prezentowanego miejsca i datę wykonania archiwalnego zdjęcia, a często także ciekawostki, np. co mieściło się niegdyś w danym budynku czy kiedy przeprowadzono jego odbudowę.
Co ciekawe, wszystkie opisy są podane w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim, którym do 1945 roku posługiwała się przytłaczająca większość gdańszczan. Dzięki temu z albumu mogą skorzystać nie tylko lokalni miłośnicy Gdańska, ale również zagraniczni turyści, którzy pragną zgłębić wiedzę o dziejach odwiedzanego miasta.
Co zniknęło, a co nie?
"Gdańsk dawniej i dziś" to przede wszystkim kronika metamorfozy, jaką przeszedł Gdańsk w wyniku II wojny światowej. Czytelnicy mogą na własne oczy przekonać się, jakie były skutki niemiecko-radzieckich walk w marcu 1945 roku oraz założeń powojennej odbudowy. A w dużym uproszczeniu przedstawiają się one następująco: znaczna część dzielnic śródmiejskich - szczególnie Stare Miasto - praktycznie przestało istnieć, odbudowa - nie licząc najbardziej wartościowych budynków, np. Dworu Artusa czy Ratusza Głównomiejskiego - wcale nie oznaczała rekonstrukcji, a miejsc, które przetrwały niemal w niezmienionej formie należy szukać przede wszystkim w dzielnicach znacznie oddalonych od centrum.
Podajmy kilka namacalnych przykładów, które kryją się w albumie. Przykładami obiektów, po których nie ma już żadnego śladu będą m.in. siedziba Sejmu Wolnego Miasta Gdańska, gdzie obecnie znajduje się parking przy Komendzie Miejskiej Policji oraz fragment ul. 3 Maja oraz zabudowa ul. Korzennej, na której ostał się jedynie Ratusz Staromiejski. W miejscu bogato zdobionych kamienic, które rozciągały się od skrzyżowania z Podwalem Grodzkim do ul. Na Piaskach wzniesiono po wojnie klockowate bloki.
Przykładami obiektów, które pieczołowicie odbudowano będą m.in. Zbrojownia i Żuraw, zaś tych, które odbudowano w mniej albo bardziej udanej formie będzie zdecydowana większość zabudowy uliczek na terenie Głównego Miasta. Natomiast przykładami miejsc, gdzie czas praktycznie zatrzymał się w miejscu, będą m.in. zabudowa ul. Wassowskiego we Wrzeszczu czy ul. Cystersów w Oliwie.
Warto rozważyć zakup albumu
Dzięki książce możemy przekonać się, które budynki przetrwały wojnę bez szwanku, zostały wówczas zburzone czy wreszcie odbudowane w mniej czy bardziej udany sposób. Album "Gdańsk dawniej i dziś" to publikacja, którą z całą pewnością można polecić naszym czytelnikom. Zarówno dla weteranów zgłębiania historii Gdańska, jak i dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z tym zagadnieniem, będzie on fascynującą podróżą w czasie.
Gdzie i w jakiej cenie można kupić "Gdańsk dawniej i dziś"?
Publikacja jest już dostępna w wielu lokalnych księgarniach, m.in. Księgarni Naukowej przy ul. Łagiewniki 56, Szafie Gdańskiej przy ul. Garbary 14/1, Księgarni PWN przy ul. Korzennej 33/35 oraz salonach sieci Book Book, Empik i Muza.
W publikację można również zaopatrzyć się bezpośrednio w wydawnictwie Uran. W tym celu należy wysłać zamówienie na adres mailowy:
uran@uran.pl.
Cena albumu, który został oprawiony w twardą oprawę i wydrukowany na eleganckim, kredowym papierze wynosi ok. 120 zł.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy