Czy kamień graniczny wróci do Wrzeszcza?

Rafał Borowski

18 lipca 2021 (artykuł sprzed 2 lat)

Opinie (81)

Kamień graniczny znajduje się obecnie przy Małej Zbrojowni przy pl. Wałowym w Gdańsku, w której mieści się siedziba Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych.

Czy kamień graniczny z XVIII wieku powróci do Wrzeszcza, gdzie został odkryty siedem lat temu? Wszystko zależy od tego, czy znajdą się społecznicy, którzy zrealizują ten pomysł. - Na przykład radni dzielnicy mogą w każdej chwili zwrócić się do nas z prośbą o zgodę na przekazanie tego kamienia. Nie widzimy w tej kwestii żadnych przeciwwskazań - zapewnia rzecznik prasowy wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Przypomnijmy: w 2014 r. informowaliśmy o interesującym odkryciu archeologicznym, którego dokonano przy ul. ks. Zator-Przytockiego

we Wrzeszczu. Podczas przebudowy biegnącego wzdłuż ulicy nasypu kolejowego robotnicy natrafili na granitowy głaz.

Z początku nikt nie zwrócił na niego uwagi. Sytuacja uległa zmianie, gdy deszcz zmył pokrywające głaz błoto i odsłonił wyrytą inskrypcję.

Czytaj więcej: Kamień graniczny sprzed 250 lat odkryto na budowie we Wrzeszczu

Jej treść brzmi następująco: "D.H. A8 1756 D 2 APRIL GRAENTZSTEIN". Wynika z niej, że był to kamień wytyczający niegdyś granice. Uściślijmy, że nie chodzi o granice Gdańska - który w dużym uproszczeniu zajmował wówczas obszar dzielnicy Śródmieście - ale o granice podmiejskich posiadłości, które znajdowały się na terenie dzisiejszego Wrzeszcza.

Przybliżenie na inskrypcję, wyrytą na kamieniu.

Granica między Nowymi Szkotami i Brunowem

Jak tłumaczy dr Jan Daniluk, pełnomocnik dyrektora Hevelianum ds. historii i dziedzictwa kulturowego, badacz historii Gdańska i Pomorza w XIX i XX wieku, to kamień, który prawdopodobnie wyznaczał granicę między dawnymi majątkami Nowe Szkoty (niem. Neuschottland) i Brunów (Brunshof). Wyryta data to po prostu data jego ustawienia.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że do końca II wojny światowej na mapie Wrzeszcza znajdowały się ulice, które upamiętniały wspomniane majątki. Mowa o ulicach Wyspiańskiego i Waryńskiego, których niemieckojęzyczne nazwy brzmiały odpowiednio Neuschottland (pol. Nowe Szkoty) oraz Brunshöferweg (Brunowa droga).

- Natrafiłem na artykuł w gdańskiej prasie z 1929 r., w którym opisywano pozostałości dawnego Wrzeszcza. Już w okresie międzywojennym takie kamienie należały do rzadkości. W artykule wspomniano m.in. o dużym kamieniu granicznym, który znajdował się - kierując się współczesną topografią - pomiędzy akademikami przy ul. Leczkowa. A skądinąd wiem od robotników, że ten kamień nie znajdował się pierwotnie przy nasypie kolejowym. Robotnicy twierdzili, że został on przeniesiony tam właśnie z rejonu akademików. Wydaje się niemal pewne, że to ten kamień, o którym mowa we wspomnianym artykule, ale podkreślam - pewności nie ma - kontynuuje dr Daniluk.

Wspomniane ulice na mapie Wrzeszcza z 1940 r.

Dlaczego wybór padł na park Kuźniczki?

Wkrótce po odkryciu kamienia pojawił się pomysł, aby nie "przepadł" w składnicy konserwatorskiej, ale został wyeksponowany w reprezentacyjnym miejscu we Wrzeszczu. Jako najbardziej odpowiednie miejsce wskazywano park Kuźniczki przy skrzyżowaniu ulic Wajdeloty i Kilińskiego

. Dlaczego zaproponowano właśnie tę lokalizację?

- To logiczne, bo park znajduje się we Wrzeszczu, gdzie odnaleziono ten kamień. Mówimy o przestrzeni, gdzie ten kamień z jednej strony nie będzie nikomu przeszkadzał, a z drugiej strony będzie mógł być należycie wyeksponowany. Dobrze byłoby go opatrzyć tablicą informacyjną. Stawianie kamienia tam, gdzie prawdopodobnie pierwotnie stał, mija się z celem. Takie relikty trzeba umieszczać w miejscach, gdzie mogą z powodzeniem służyć celom kulturalno-edukacyjnym. Poza tym, park Kuźniczki wydaje się miejscem dobrze zabezpieczonym - uzupełnia dr Daniluk.
Niestety, pomysł umieszczenia kamienia we wrzeszczańskim parku spalił na panewce. Co stało się ze znaleziskiem? Wojewódzki konserwator zabytków porozumiał się z władzami Akademii Sztuk Pięknych, które zgodziły się przechować kamień na swoim terenie. W ten oto sposób znalazł się on na dziedzińcu przy Małej Zbrojowni przy pl. Wałowym

, w której mieści się Wydział Rzeźby ASP i pozostaje tam do dziś.

Konserwator jest otwarty na przekazanie kamienia

O niezrealizowanym pomyśle wyeksponowania kamienia we Wrzeszczu przypomniał niedawno na swoim facebookowym profilu Jarosław Wasielewski, popularyzator historii wspomnianej dzielnicy i autor artykułów historycznych w Trojmiasto.pl. Sprawdziliśmy, czy ta inicjatywa ma szanse powodzenia.

Wszystkie artykuły Jarosława Wasielewskiego w Trojmiasto.pl

Nasze ustalenia można streścić krótko - wojewódzki konserwator zabytków, który dysponuje kamieniem, nie widzi żadnych przeciwwskazań. Aby znalezisko zostało wyeksponowane we wrzeszczańskim parku, musi się znaleźć tylko grupa społeczników, która wystosuje odpowiedni wniosek i zorganizuje we własnym zakresie transport oraz pozwolenie od zarządcy parku, czyli Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.

- Od początku nie chcieliśmy, aby kamień trafił na stałe do którejś z naszych składnic. Społecznicy, np. radni dzielnicy, mogą w każdej chwili zwrócić się do nas z prośbą o zgodę na przekazanie tego kamienia. I mogą liczyć na pozytywne rozpatrzenie, gdyż popieramy pomysł, by ten zabytek był ogólnodostępny. Jedyne, czego oczekujemy, to zapewnienie, że kamień będzie zdeponowany w bezpiecznym miejscu, z którego nie mógłby zostać łatwo skradziony. Z cała pewnością, park Kuźniczki spełnia nasze wymagania - zapewnia Marcin Tymiński, rzecznik prasowy pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Na koniec pojawia się pytanie - która rada dzielnicy zwróci się do konserwatora o wydanie kamienia? Na pierwszy rzut oka to zadanie dla radnych Wrzeszcza Górnego, gdyż kamień został znaleziony przy ul. ks. Zator Przytockiego, który leży właśnie w tej dzielnicy. Z drugiej strony, park Kuźniczki oraz pierwotna - choć niepotwierdzona z całą pewnością - lokalizacja kamienia przy ul. Leczkowa znajdują się we Wrzeszczu Dolnym.

Quiz

Średni wynik 45%

Zielone zakątki Trójmiasta. Czy kojarzysz wszystkie?

Rozpocznij quiz

Rafał Borowskir.borowski@trojmiasto.pl

Miejsca

Wojewódzki Konserwator Zabytków Gdańsk, Dyrekcyjna 2-4
ASP Rzeźby i Intermediów Gdańsk, pl. Wałowy 15

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-07-18 09:31

super (9)

pomysl
i nie bedzie trzeba ocieplać sciany szczytowej jak w przypadku muralu z sp prezydentem

Heniek
2 lata
- 36 39
Twoja opinia

Zmień treść

pomysl i nie bedzie trzeba ocieplać sciany szczytowej jak w przypadku muralu z sp prezydentem
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-07-18 09:58
  
  to "śp" (2)
  
  w przypadku złośliwości typowej dla opcji która prezentujesz ,jest zupełnie zbędne choć do osób o tym wyznaniu pasuje jak ulał bo...."modli sie pod figurą a diabła ma za skórą"
  
  cc
  2 lata
  - 8 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  w przypadku złośliwości typowej dla opcji która prezentujesz ,jest zupełnie zbędne choć do osób o tym wyznaniu pasuje jak ulał bo...."modli sie pod figurą a diabła ma za skórą"
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-07-18 10:54
    
    A czego ty się spodziewasz po ludziach którzy nie uznają Papieża, tylko ojca tranzystorystę? (1)
    
    2 lata
    
    16 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2021-07-18 12:28
      
      jeden z tych panów wart drugiego
      
      2 lata
      
      3 5
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-07-18 09:36
  
  Policz ile nas kosztowały pomniki/ulice/ronda/mosty/parki.. Kaczyńskiego w każdym mieście, miasteczku, wsi.. (5)
  
  2 lata
  - 27 17
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-07-18 10:05
    
    Nie tylko pomniki/ulice/ronda/mosty/parki Lecha Kaczyńskiego.
    
    A co z ulicami/pomnikami/rondami/mostami/parkami Jadwigi Kaczyńskiej z której robi się bohaterkę Powstania Warszawskiego ? Jadwiga Kaczyńska w czasie Powstania Warszawskiego mieszkała u ciotki w Skarżysku Kamiennej i nie brała udziału w Powstaniu. Skąd pomysł na pomniki?
    
    2 lata
    
    24 2
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A co z ulicami/pomnikami/rondami/mostami/parkami Jadwigi Kaczyńskiej z której robi się bohaterkę Powstania Warszawskiego ? Jadwiga Kaczyńska w czasie Powstania Warszawskiego mieszkała u ciotki w Skarżysku Kamiennej i nie brała udziału w Powstaniu. Skąd pomysł na pomniki?
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-07-18 09:51
    
    Odpowiem - dziesiątki milionów złotych zostały wyrzucone w błoto! Ile przedszkoli, żłobków można za to wybudować? (3)
    
    Ten prezydent jak żaden wcześniej nie zasłużył na ani jeden pomnik - niczym się nie wyróżniał poza tym że jątrzył :)
    
    Technik Maliniak z Nowogrodzkiej
    2 lata
    
    22 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Ten prezydent jak żaden wcześniej nie zasłużył na ani jeden pomnik - niczym się nie wyróżniał poza tym że jątrzył :)
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2021-07-18 14:03
      
      Odwal się od Adamowicza. (1)
      
      2 lata
      
      6 6
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2021-07-18 22:18
        
        Bo co?Tęczowy święty.Z tęczowa aureola?
        
        2 lata
        
        3 4
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2021-07-18 10:20
      
      taki kamien to cie uderzyl w glowe
      
      i raczej nie raz ...
      
      czytelnik
      2 lata
      
      4 11
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      i raczej nie raz ...
      Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-07-18 18:34

Dobry pomysł!

Pamięć to najważniejsze co po nas zostaje, trzeba o nią dbać i pielęgnować nawet jeśli chodzi o takie drobiazgi.

Hanai
2 lata
- 19 3
Twoja opinia

Zmień treść

Pamięć to najważniejsze co po nas zostaje, trzeba o nią dbać i pielęgnować nawet jeśli chodzi o takie drobiazgi.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-07-18 11:21

(1)

pozwolę sobie zauważyć że podwyżek dla radnych dzielnicowych jeszcze nie ma. poza tym one dotyczyć mają tylko kiku osób w każdej radzie

2 lata
- 10 9
Twoja opinia

Zmień treść

pozwolę sobie zauważyć że podwyżek dla radnych dzielnicowych jeszcze nie ma. poza tym one dotyczyć mają tylko kiku osób w każdej radzie
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-07-18 13:14
  
  Czy ty jestes głupi czy tylko takiego udajesz jesli sa społecznikami to wogle nie powinni nic dostawac
  
  I to ze dostanie jest 5 osób w radzie niema znaczenia rad jest kilkadziesiąt a to ze dostaną to dostana bo zostały zatwierdzone wiec niemiałcz bo to wszystko kosztem mieszkańców a ci radni niezaradni maja popracie kilku procent mieszkanców wiec są guzik warci
  
  2 lata
  - 7 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  I to ze dostanie jest 5 osób w radzie niema znaczenia rad jest kilkadziesiąt a to ze dostaną to dostana bo zostały zatwierdzone wiec niemiałcz bo to wszystko kosztem mieszkańców a ci radni niezaradni maja popracie kilku procent mieszkanców wiec są guzik warci
  Regulamin dodawania opinii