Historia Wiadomości

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

A więc wojna? Tak opisywano jej początek

Jarosław Kus

2 sierpnia 2019 (artykuł sprzed 4 lat)

Opinie (49)

Najnowszy artykuł na ten temat "Banany jedzą tylko dzieci bardzo bogate"

Sierpień roku 1914 "podług spadkobierców Falba" zapowiadał się dość upalnie - przynajmniej w pierwszym tygodniu, bo po nim miały "nastać burze" z deszczami trwającymi "do połowy" [miesiąca]: potem jednak, "od 20 [miało znowu być] pięknie", zaś "koniec" przewidywano jako "zmienny". Takie prognozy cieszyły nie tylko rolników, lecz również - tłumnie przybywających na Wybrzeże - "gości kąpielowych".

Niestety nie przewidziano (nie mówimy tu oczywiście o wróżeniu z "wojennych znaków niebieskich" i powalonej przez wicher "lipskiej topoli pokoju") tej wielkiej burzy, która nadeszła z początkiem miesiąca. Otóż, jak zapewne pamiętamy, 28 czerwca 1914 r. z rąk serbskiego zamachowca zginął w Sarajewie austriacki arcyksiążę Franciszek Ferdynand, co dostarczyło Austro-Węgrom pretekstu do wypowiedzenia wojny Serbii. Za Serbią ujęła się sprzymierzona z nią Rosja, powodując tym samym reakcję Niemiec, które - związane układem sojuszniczym z Austro-Węgrami - w dniu 1 sierpnia wypowiedziały wojnę Rosji. A potem sprawy potoczyły się już błyskawicznie: do konfliktu przyłączały się kolejne państwa i w krótkim czasie Wielka Wojna ogarnęła całą Europę i wiele jej zamorskich posiadłości.

W Gdańsku, podobnie jak i na terenie całego Cesarstwa Niemieckiego, już 2 sierpnia wprowadzono przepisy prawa wojennego, zastępując tym samym - trwający wcześniej - stan wojenny. W związku z wojną ograniczono "ruch na kolejach oraz połączenia telefoniczne i telegraficzne", te ostatnie oddając "na wyłączną potrzebę władz wojskowych". Jednocześnie surowo zakazano "ogłaszania informacji o ruchach wojsk oraz zarządzeniach obronnych", wprowadzając specjalne "przepisy dla prasy", wskutek czego - jak zauważyła "Gazeta Gdańska" - stało się "rzeczą prawie niemożliwą donosić cośkolwiek o zajściach wojennych". Nie było jednak aż tak źle, jako że od pierwszych dni wojny prasa publikowała regularne doniesienia z wojennych frontów, opierając się na oficjalnych komunikatach władz wojskowych; drukowano również obwieszczenia i zarządzenia (np. wzywające do pilnego powrotu tych "gości kąpielowych", którzy byli "zobowiązani do służby wojskowej w Austro-Węgrzech").

Pierwsze dni wojny na Wybrzeżu upływały stosunkowo spokojnie (zwłaszcza, jeżeli przypomnimy sobie, jak dwadzieścia pięć lat później wyglądał początek kolejnej wojny światowej...), a życie codzienne wojennego Gdańska początkowo niewiele odbiegało od tego z czasów pokoju. Nic w tym dziwnego, wszak miasto znajdowało się na głębokim zapleczu frontu, więc walki toczyły się z dala od Gdańska: w Królestwie Polskim, na Bałkanach, we Francji - rosyjska ofensywa w Prusach Wschodnich, która mogła poważniej zagrozić miastu, zaczęła się dopiero dwa tygodnie później. Tym niemniej nie od dziś wiadomo, iż strach ma wielkie oczy, nie dziwi więc, że i w Gdańsku wybuchła "t. zw. panika przedwojenna": "uroili sobie ludzie, że w razie wojny pieniądze papierowe staną się bezwartościowe". Masowa wymiana banknotów na srebro i nikiel szybko doprowadziła do "dotkliwego braku drobnych", wskutek czego "mało kto chciał przyjmować pieniądze papierowe".

Pojawiły się też pierwsze "najdziwaczniejsze plotki", takie jak ta "o zamachu na następcę tronu"*, z reguły jednak nie było w nich "ani słówka prawdy". Ale czy można dziwić się zwykłym ludziom, skoro nawet niemiecka prasa przytaczała niesprawdzone informacje, donosząc np. o wybuchu antyrosyjskiego powstania w Warszawie, które okazało się jedynie wybuchem prochowni spowodowanym uderzeniem pioruna...

Wybuch wojny sprawił, że na nowo ożyły polskie nadzieje, bliską bowiem stała się perspektywa zjednoczenia pod jednym berłem - pozostających dotychczas w trzech różnych zaborach - ziem polskich oraz uzyskania jakiejś formy autonomii. "Gazeta Gdańska", widząc zaczynającą się licytację walczących stron o poparcie Polaków, tonowała te nastroje i apelowała o: "zachowanie spokoju i równowagi umysłu", nie słuchanie "obcych podszeptów" oraz zachowanie ostrożności w stosunku do "przyjaciół", "których możliwie będzie teraz wiele" ("będą się zgłaszali", "będą nam morze obietnic dawali").

"Wstrzemięźliwość w słowach", wywołaną obawami "wobec takich, którzy będą (...) podsłuchiwać, aby (...) wyrządzić krzywdę", dało się też zauważyć wśród ludności niemieckiej, która coraz częściej zaczęła ulegać swoistej szpiegomanii: np. w Białogórze koło Pucka "aresztował żandarm pewnego podejrzanego mężczyznę, który kręcił się już od dwóch dni nad brzegiem morza i robił rysunki". Trudno powiedzieć, czy rzeczywiście zatrzymano rosyjskiego szpiega: jest to równie prawdopodobne jak to, że nadmierna gorliwość złamała karierę jakiemuś młodemu artyście...

* - Mowa zapewne o księciu Wilhelmie Hohenzollernie (1882-1951), który w roku 1911 trafił do Gdańska w związku z objęciem dowództwa 1. Regimentu Brygady Przybocznej Huzarów i stacjonował tutaj przez dwa lata od 1911 do 1913 r. Zamieszkiwał w willi przy Hauptstrasse 98 (dziś al. Grunwaldzka 114) - niestety, ówczesny budynek nie zachował się do naszych czasów.

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 92 z 1 sierpnia 1914 r. i nr 93 z 4 sierpnia 1914 r. oraz "Dziennik Bydgoski" nr 173 z 1 sierpnia 1914 r., nr 174 z 2 sierpnia 1914 r. i 175 z 4 sierpnia 1914 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej i Kujawsko Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (49) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-08-04 12:01

Biedni ci Niemcy (1)

W pierwszą wojnę światową "wplątani", w drugą wojnę światową wplątani z jednej strony przez jakiś mitycznych nazistów, z drugiej przez złe słowo Polaka przeciwko Niemcowi.

Taki pokojowy naród, a ciągle ktoś ich wciąga w wojny.

qazq
4 lata
- 12 2
Twoja opinia

Zmień treść

W pierwszą wojnę światową "wplątani", w drugą wojnę światową wplątani z jednej strony przez jakiś mitycznych nazistów, z drugiej przez złe słowo Polaka przeciwko Niemcowi. Taki pokojowy naród, a ciągle ktoś ich wciąga w wojny.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-08-04 15:39
  
  Biedni. A może przywódcy niedorozwinięci/ A reszta jak owieczki za pasterzem?
  
  4 lata
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-08-04 16:49

Na pożegnanie APEL! (6)

A miało być tak pięknie... Najpierw byłem na niedzielnej Mszy Św i było super - miałem prawdziwy odjazd, jak za dawnych dobrych czasów, co za radość z modlitwy (!), zero nudów, po prostu divine madness :) Ten kto nigdy tego stanu nie doznał, ten nie zrozumie! Potem przeczytałem połowę felietonów Szymona Hołowni "Instrukcja obsługi solniczki". Megaextracool! Co za mądrość i przenikliwość! Chapeau bas! No i teraz... włączyłem piosenkę Marii McKee "Show me heaven" i wszedłem na niniejszą stronę, aby zobaczyć wpisy pod moim wpisem i przy okazji inne pod artykułem i czar prysnął/prysł (?)... Tytuł artykułu Pana Jarosława "A więc wojna?" a przecież wojenka polsko-polska trwa w najlepsze, niestety... Kochani, błagam nie obrażajmy się nawzajem, ocknijmy się zanim będzie za późno, Boże drogi, oby już nie było za późno... Zmarnowaliśmy tyle szans na pogodzenie się jak katastrofa smoleńska czy pogrzeb prezydenta Adamowicza. Błagam, wszyscy jesteśmy ludźmi z krwi i kości, braćmi i siostrami, Polakami - wyciągnijmy ręce na zgodę! Co musi się jeszcze wydarzyć, aby przyszło pojednanie?

Myśląca Trzcina aka...
4 lata
- 7 2
Twoja opinia

Zmień treść

A miało być tak pięknie... Najpierw byłem na niedzielnej Mszy Św i było super - miałem prawdziwy odjazd, jak za dawnych dobrych czasów, co za radość z modlitwy (!), zero nudów, po prostu divine madness :) Ten kto nigdy tego stanu nie doznał, ten nie zrozumie! Potem przeczytałem połowę felietonów Szymona Hołowni "Instrukcja obsługi solniczki". Megaextracool! Co za mądrość i przenikliwość! Chapeau bas! No i teraz... włączyłem piosenkę Marii McKee "Show me heaven" i wszedłem na niniejszą stronę, aby zobaczyć wpisy pod moim wpisem i przy okazji inne pod artykułem i czar prysnął/prysł (?)... Tytuł artykułu Pana Jarosława "A więc wojna?" a przecież wojenka polsko-polska trwa w najlepsze, niestety... Kochani, błagam nie obrażajmy się nawzajem, ocknijmy się zanim będzie za późno, Boże drogi, oby już nie było za późno... Zmarnowaliśmy tyle szans na pogodzenie się jak katastrofa smoleńska czy pogrzeb prezydenta Adamowicza. Błagam, wszyscy jesteśmy ludźmi z krwi i kości, braćmi i siostrami, Polakami - wyciągnijmy ręce na zgodę! Co musi się jeszcze wydarzyć, aby przyszło pojednanie?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-08-04 19:12
  
  Już jest - raczej - za późno
  
  - argumenty na kamienie i petardy nie dają nadziei...
  
  4 lata
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  - argumenty na kamienie i petardy nie dają nadziei...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-08-04 20:18
  
  Jarosław K., nazywany przez Kukiza naczelnikiem panstwa, twierdzi , ze pojednania tak, ale najpierw wiezienie dla tych, których on uzna winnymi.
  
  4 lata
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jarosław K., nazywany przez Kukiza naczelnikiem panstwa, twierdzi , ze pojednania tak, ale najpierw wiezienie dla tych, których on uzna winnymi.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-08-04 21:29
  
  (3)
  
  Czemu Polacy są tak często masochistami na własne życzenie? Czemu w Polsce nie może być jak w teledysku R.E.M. "Shiny happy people"? W Polsce jest dość miejsca dla wszystkich i chyba wszystkim powinno zależeć na szczęściu...
  
  4 lata
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Czemu Polacy są tak często masochistami na własne życzenie? Czemu w Polsce nie może być jak w teledysku R.E.M. "Shiny happy people"? W Polsce jest dość miejsca dla wszystkich i chyba wszystkim powinno zależeć na szczęściu...
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2019-08-04 21:53
    
    Jak to sobie wyobrażasz (2)
    
    Jedni po lewej, a drudzy po prawej stronie Wisły?
    
    4 lata
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Jedni po lewej, a drudzy po prawej stronie Wisły?
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2019-08-04 22:31
      
      (1)
      
      Obok siebie. Ramię w ramię. Bóg i Historia ocenią nas, nasze pokolenie kompleksowo, z czasem w oczach potomków zacierają się różnice międzypartyjne a liczy się tylko to co zrobiliśmy dla tego kraju, dla rodaków, z myślą o przyszłych pokoleniach (tu zwłaszcza mam na myśli efekt cieplarniany). I tak historia wrzuci nas do jednego wora i potrząśnie i potem wysypie zawartość na ladę jak leci i odpowiednio podsumuje...
      
      4 lata
      
      1 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Obok siebie. Ramię w ramię. Bóg i Historia ocenią nas, nasze pokolenie kompleksowo, z czasem w oczach potomków zacierają się różnice międzypartyjne a liczy się tylko to co zrobiliśmy dla tego kraju, dla rodaków, z myślą o przyszłych pokoleniach (tu zwłaszcza mam na myśli efekt cieplarniany). I tak historia wrzuci nas do jednego wora i potrząśnie i potem wysypie zawartość na ladę jak leci i odpowiednio podsumuje...
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2019-08-04 22:56
        
        Niekoniecznie będzie tak optymisycznie
        
        Okoliczności w jakich doszło np. do rozbiorów oceniła "Historia" jednoznacznie. "Bóg" nie wypowiedział się...
        
        4 lata
        
        2 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Okoliczności w jakich doszło np. do rozbiorów oceniła "Historia" jednoznacznie. "Bóg" nie wypowiedział się...
        Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-08-06 14:17

Spadkobiercy Falba

Czy chodzi o spadkobierców Rudolf falba?

4 lata
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Czy chodzi o spadkobierców Rudolf falba?
Regulamin dodawania opinii