• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

99 lat temu powstał Klub Sportowy Gedania. IPN upamiętni przedwojennych działaczy

Rafał Borowski
15 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu. Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

W środę, 15 września, przypada 99. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania. Był on jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Lokalny oddział IPN-u w godzinach przedpołudniowych organizuje uroczystości, które upamiętnią jego przedwojennych działaczy.



Czy znasz historię klubu Gedania?

Klub Sportowy Gedania został oficjalnie założony przez gdańskich Polaków 15 września 1922 r. W pierwszych miesiącach działalności, jego zarząd zbierał się w nieistniejącym obecnie hotelu Continential u zbiegu ulic Podwale Grodzkie i Elżbietańskiej. W 1923 r. wybudowano na Biskupiej Górce prowizoryczne boisko.

Siedziba z prawdziwego zdarzenia była gotowa dopiero w 1929 r. W tym roku oddano do użytku pierwsze obiekty sportowe u zbiegu ulic Kościuszki i Legionów we Wrzeszczu, które wzniesiono na terenie dawnego placu ćwiczeń armii Cesarstwa Niemieckiego.

Czytaj również: Jak Gedania strach wśród Niemców budziła

Ostatecznie, wybudowano tam dwa boiska piłkarskie z sześciotorową bieżnią, dwa korty tenisowe oraz strzelnicę. Z początku Gedania była klubem jednosekcyjnym, grano tu wyłącznie w piłkę nożną. W kolejnych latach utworzono kolejne sekcje: lekkoatletyczną, strzelecką, tenisa ziemnego, bokserską, motocyklową, piłki ręcznej mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki ręcznej kobiet, tenisa stołowego i kolarską.

Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r. Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r.

Jedno z najważniejszych miejsc Polonii



Na kartach przedwojennej historii Gedanii nie brakowało sukcesów. W sezonie 1931/1932 jej piłkarze zdobyli mistrzostwo okręgu Wolnego Miasta Gdańska. W 1930 r. motocyklista Władysław Pianowski zdobył tytuł mistrza Polski. Kilku pięściarzy wywalczyło wicemistrzostwo naszego kraju, np. Jan Bianga w 1930 r.

Czytaj więcej: Historia przedwojennego pięściarza

Jednak to nie sukcesy w poszczególnych dyscyplinach świadczyły o wyjątkowości Gedanii. Funkcjonujący we Wrzeszczu klub był bowiem jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Jak opisywali dawni członkowie, klub zrzeszał całe rodziny gdańskich Polaków, które były mu oddane na dobre i na złe. Był jednym z niewielu miejsc, gdzie mogli bez skrępowania manifestować swój patriotyzm i za pomocą sportu krzewić go w kolejnych pokoleniach.

Czytaj więcej: Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942). Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942).

75 gedanistów zginęło w czasie wojny



Wraz z wybuchem II wojny światowej klub został zmuszony przez Niemców zakończyć działalność. Niestety, aż 75 członków Gedanii nie przeżyło wojny. Wśród nich znaleźli się m.in. prezes i dwaj wiceprezesi, którzy zostali rozstrzelani wkrótce po włączeniu Gdańska w granice hitlerowskich Rzeszy.

Czytaj więcej: Polowanie na Polaków we wrześniu 1939 r.

Wielu zawodników zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych, z których nigdy nie wrócili. Warto również wspomnieć, że pierwszym poległym na Westerplatte polskim żołnierzem był st. sierż. Wojciech Najsarek, który także był wcześniej zawodnikiem polskiego klubu.

17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu. 17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu.

Najpierw msza św., potem złożenie kwiatów



W środowe przedpołudnie, gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej organizuje uroczystości upamiętniające rocznicę powstania Gedanii. O godz. 10 rozpocznie się msza św. w kościele św. Stanisława przy al. Legionów 13, zaś po jej zakończeniu, o godz. 11, nastąpi złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Członków Gedanii przy ul. Kościuszki 49.

- Zapraszamy wszystkich chętnych na uroczystości 99. rocznicy powstania KS Gedania. Przed II wojną światową członkowie klubu krzewili postawy zamiłowania do sportu, przede wszystkim do piłki nożnej, a także patriotyczne - zachowania polskości w obcym, w często wrogim otoczeniu. Kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk niemieckich w czasie wojny - czytamy w zaproszeniu Instytutu Pamięci Narodowej.
Wybór wspomnianego kościoła nie był przypadkowy. Znajdująca się tuż obok historycznej siedziby klubu świątynia była jednym z dwóch polskich kościołów katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku - obok otwartego w 1932 r. kościoła Chrystusa Króla przy ul. Rogaczewskiego 55 - do którego uczęszczało zresztą wielu członków Gedanii.

Post scriptum



Gedania została reaktywowana 16 maja 1945 r. Teren obiektów sportowych przy al. Legionów odzyskała 8 września 1957 r. W 2009 r. został on sprzedany przez zarząd klubu deweloperowi Robyg pod budownictwo mieszkaniowe.

Jednak w 2020 r. władze miasta wstrzymały pozwolenie na budowę. Ostatni artykuł na temat kontrowersji wokół tej inwestycji opublikowaliśmy w listopadzie ubiegłego roku.

Czytaj więcej: Teren po Gedanii. Deweloper stracił pozwolenie na budowę

Głodnym wiedzy o historii klubu polecamy przeczytać książkę "KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1922-1953)", autorstwa prof. Janusza Trupindy, która trafiła do księgarni w 2015 r.

Wydarzenia

99. rocznica powstania K. S. Gedania

uroczystość oficjalna

Opinie (131) 8 zablokowanych

  • (8)

    Historia bez happy endu. Polski klub z wielkimi tradycjami, po którym zostały jedynie tereny rozrywane przez deweloperów.

    • 69 3

    • (6)

      ...które tym deweloperom zostały sprzedane przez reprezentantów klubu, wybranych przez członków...

      • 25 0

      • (5)

        I to jeszcze jakiemu deweloperowi. Sprawdź kto tam siedzi w zarządzie.

        • 15 0

        • (4)

          Żymianie

          • 17 1

          • Uważaj bo zaraz (1)

            okrzykną Cię antysemitą. Oni tylko egzekwują należności z ust. 447!

            • 2 2

            • Wystarczy przestać się bać tych genetycznych złodziei i krętaczy. Złodziejska nacja jak żadna inna

              • 6 3

          • (1)

            Mało tego, tam Mossad siedzi i przygotowuje grunty pod przyszłe osadnictwo dla eskimosow jak na pustyni zrobi się za gorąco

            • 2 1

            • Chyba ze szczepionki ich wcześniej wykoncza

              i NOP :))

              • 1 0

    • ten klub doprowadził do ruiny prezes Gedani a nie miasto

      a wiec jak mozna miec pretensje do miasta skoro Gedanie zalatwili sami dzialacze

      • 1 0

  • (1)

    Piekna historia...zostaly tylko wspomnienia i zgliszcza.Gdańsk jedynie pompuje pieniądze na kopaczy.A ci od lat grają piach.

    • 45 8

    • Piach to ty masz w głowie.

      Ahahahahaha.

      • 4 11

  • Ciekawe co z tego ma zarząd klubu ? (3)

    • 4 0

    • (2)

      Klubu już nie ma

      • 2 5

      • Ale zarząd i kto w nim był oraz ich spadkobiercy pewnie są. (1)

        • 3 1

        • Ja bym szukał też wśród pewnych polityków ze strony Kacpra Płażyńskiego.

          • 3 3

  • (1)

    Tą wojna wszystko zniszczyła

    • 12 3

    • Gedania.. kilka słów o tym polskim klubie..

      "W 1924 przystępuje do Baltischer Rasen- und Wintersport-Verband (od 10 kwietnia 1927 zwana Baltischer Sport-Verband). W latach 1934-1939 jest zrzeszona w Deutscher Fußball-Bund i Gauliga Ostpreußen gdzie gra w dywizji Gauliga Danzig. Dzień przed rozpoczęciem II wojny klub został zmuszony przez władze do zawieszenia działalności."
      Ps. czy to oby na pewno był Polski Klub?? czy dopiero stał się nim po przegranej wojnie przez Niemcy?

      • 2 5

  • (8)

    W sosnowcu północy wolą komunistyczną lechię...

    • 22 30

    • W Wejherowie przecież kibicują Arce.

      • 24 5

    • gdansk zawsze uciekał od polskości

      czy świadomie czy nieświadomie, to są niemcy

      • 11 23

    • (2)

      Lechia to kontynuacja drużyny ze Lwowa, nie wiem co w tym komunistycznego...

      • 17 10

      • no jak, Lwów--> Ukraina--> ZSRR czego nie rozumiesz? :D

        • 8 14

      • i co z tej drużyny zostało? Oprócz tego, że "pożyczyliście" barwy i nazwę

        • 10 9

    • (2)

      Twoja areczka dopiero powstała w 1952r ,więc kto tu jest komunistycznym klubikiem dzbanku z gdyni?!

      • 8 4

      • Masz wąskie horyzonty... Typowy Polak. Albo pis albo po, albo arka albo lechia... Pluje na was totalnie, bezmózgi w szalikach!

        • 6 3

      • Twoja w 2001, znaj historie komuchu

        • 2 1

  • Piękna tradycja!

    No i klub zacny!

    • 32 1

  • (2)

    Niech lepiej Gedanię IPN zostawi w spokoju.

    • 17 38

    • A niech grzebią i upubliczniają co znajdą, niech pękają tyłki tych co niszczyli kluby sportowe w Gdańsku.

      • 1 1

    • Może się okazać, iż grał w nim mały .. co to już w walczył w czasie wojny.

      • 0 0

  • Dobry klub (10)

    Mój syn gra w tej szkółce. Fajni trenerzy, dobra atmosfera. Szkoda ze nie ma sponsora który mógłby się zainwestować i podnieść klub.

    • 70 5

    • Trenuje tam pełno dzieciaków, fajnie że nadal pracują u podstaw.

      • 20 1

    • Na stulecie klubu, Gednia planuje awans do III ligi,

      Gdyby nie było na horyzoncie wizji wejścia nowych sponsorów, to myślę, że klub nie myślałby o wejściu na ten szczebel rozgrywek.

      • 10 3

    • Dobrze że Płażyński stanął w obronie Gedanii narażając się deweloperom (4)

      Dla urzędników PO liczy się tylko władza i ilość mieszkań. Czas na zmiany myślę że Płażyński byłby dobrym prezydentem może by rozbił ten Gdański układ.

      • 24 22

      • Płażyński nie będzie prezydentem Gdańska, na szczęście

        jego ojciec jako wojewoda gdański tak nadzorował w imieniu Skarbu Państwa Stocznię Gdańską, że zbankrutowała.

        • 17 6

      • niedoczekanie wasze

        obsadziłby stołki takimi samymi miernotami, jak jego koledzy w stolicy wszystkie inne możliwe do obsadzenia?

        • 9 3

      • (1)

        Płażyński nikomu się naraził, bo cynicznie kryje swoich kolegów z partii, którzy stoją za sprzedażą gruntów przy Kościuszki. Wystarczy sięgnąć do interpelacji radnych PiSu, do wywiadów prasowych sprzed lat. Otwarcie mówili o tym, że na tym terenie nie ma miejsca na sport. Taka prawda. Poza tym były prezes Gedanii nie krył zażyłości z niektórymi politykami z logo PiS.

        • 6 5

        • Stankiewicz?

          Nie ta bajka

          • 0 0

    • Przecież klub ma kasę za nieruchomość (1)

      Pogonić prezesów żeby oddali co nie ich.

      • 5 0

      • Klubu nie ma. Kasę mają byli prezesi i ludzie z nimi powiązani. Sekcja piłkarska Gedania 1922 Gdańsk to osobny podmiot. Wiele lat temu, po konflikcie z byłym zarządem została wydzielona z KS Gedania. Na szczęście udało się choć tyle, czyli ocalić piłkę

        • 4 0

    • Klub może dobry, ale wałki idą tam straszne...

      Nie wszyscy trenerzy są fajni, ale zawsze trafi się czarna owca. (prawda, trenerze Arturze?)
      Za to przekręty z ziemią, z firmą deweloperską w tle... dramat.
      I można godzinami większe lub mniejsze wałki i wałeczki wyliczać.
      Kto jest/był blisko Gedanii ten wie o co chodzi.

      Dzieciakom samych sukcesów i satysfakcji z gry życzę.

      • 2 1

  • Zniszczony klub tak samo jak Bałtyk w Gdyni przez Urząd Miasta (2)

    szkoda

    • 58 14

    • (1)

      akurat bałtyk to zaorał się sam

      • 5 16

      • Rękami Rysia K.

        • 7 2

  • Oczywista oczywistość (17)

    Patriotyczny klub wybrał grę w lidze niemieckiej zamiast polskiej.Mecze towarzyskie Gedania rozgrywała z drużynami z Polski.Sam fakt powstania sekcji piłkarskiej Gedanii świadczy gdzie oni mieli
    tzw.akcje patriotyczne.Szum wokół Gedanii narasta w okresie wyborów.Na mecze Gedanii chodzi około 30 osób.Na "komunistyczną" Lechię chodzi minimum 8 tys.

    • 20 135

    • (12)

      Lechia nie jest "komunistyczna" tylko "napływowa" gdybyś się więcej interesował to byś wiedział, że jest to kontynuacja lwowskiego klubu, czyli również polskiego, nie ma o czym dyskutować, jednakże zadziwiający był upór obecnych władz miasta w zniszczeniu Gedanii, jakoś nawet za komuny jej nie zniszczyli a grała nawet w III lidze

      • 50 7

      • Napływowa, bo ukradła (tzn zapożyczyła) barwy i nazwę od Lechii Lwów? (11)

        Śmiech na sali z wami betony

        • 10 46

        • (5)

          Odezwał się złodziej, który okradł z tradycji niemalże wszystkie gdyńskie kluby poza Bałtykiem i Flotą i przypisał je sobie :))

          • 42 7

          • (4)

            dokładnie, gdzie ich KS? gdzie Kotwica? kto był pierwszy? Arka czy KS? nawet historię mają zakłamaną, nie wspominając o tym, że w latach 70tych to byli tylko fanklubikiem Lechii w Gdyni :)

            • 19 9

            • (2)

              Ciekawa teoria, szkoda że wyssana z palca, fanklubikiem Lechii hahah chyba teraz Bałtyk jest

              • 4 6

              • (1)

                a kto przyjeżdżał na mecze np z Juventusem i wywieszał flagi Gdynia?

                • 4 4

              • Ale jakie to.były flagi, Arki w barwach, czy tylko z nazwą miasta Gdynia? Bo flagi z Gdyni na Lechii to żadna nowość, od dekad sa obecne flagi z Karwin czy jakiś fan klubów w barwach Lechii tyle ze mają nazwę Gdynia, ale to co innego niż by miały być tam flagi żółto niebieskie Arki jako fan club Lechii, no nie mylmy pojęć i aż tak daleko się nie zapuszczajmy.

                • 9 2

            • Fanklubik haha, Arka ekstraklasa wówczas a te zdechlaki gdzieś nisko w innej lidze

              Historia? Olimpia lechia poznan, polonia... a daj spokój trollu

              • 2 3

        • (2)

          ukradła? a to jakaś Lechia jeszcze we Lwowie została? ludzie się przenieśli tutaj i stworzyli nowy klub od podstaw

          • 19 5

          • no to zdecydujcie się, czy kontynuacja, czy "nowy klub od podstaw" (1)

            • 5 10

            • Nowy klub założony przez ludzi ze Lwowa, w tym przez piłkarzy Lechii. Nie jest to kontynuacja wprost, bo miasto inne. Zgadzali się ludzie, nazwa, barwy.

              • 8 6

        • Tak 1929 Kotwica, Marynarz, Portowiec :D. Ja bym się nie odzywał na Twoim miejscu i nie mówił ukradli.

          • 0 1

        • tiaa

          a potem się obudziłeś, wyjrzałeś przez okno - patrzysz - Świętojańska i....gorzko zapłakałes

          • 0 2

    • Odstaw klej

      • 12 0

    • (1)

      Wojski tyś śledziowy dzban

      • 2 4

      • Odpowiedź

        Ty jesteś dzbanem.Z Gdynia nic mnie nie łaczy.Chodzę czasami na mecze Gedanii.Popatrzeć , bo kibiców tam nie ma.

        • 2 0

    • Ged

      A ty wiesz czym było Wolne Miasto Gdańsk?

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Majówka z Twierdzą Wisłoujście

35 zł
w plenerze, wykład / prezentacja, warsztaty, pokaz

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy obchodzimy rocznicę "Czarnego Czwartku"?

 

Najczęściej czytane