• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

99 lat temu powstał Klub Sportowy Gedania. IPN upamiętni przedwojennych działaczy

Rafał Borowski
15 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu. Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

W środę, 15 września, przypada 99. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania. Był on jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Lokalny oddział IPN-u w godzinach przedpołudniowych organizuje uroczystości, które upamiętnią jego przedwojennych działaczy.



Czy znasz historię klubu Gedania?

Klub Sportowy Gedania został oficjalnie założony przez gdańskich Polaków 15 września 1922 r. W pierwszych miesiącach działalności, jego zarząd zbierał się w nieistniejącym obecnie hotelu Continential u zbiegu ulic Podwale Grodzkie i Elżbietańskiej. W 1923 r. wybudowano na Biskupiej Górce prowizoryczne boisko.

Siedziba z prawdziwego zdarzenia była gotowa dopiero w 1929 r. W tym roku oddano do użytku pierwsze obiekty sportowe u zbiegu ulic Kościuszki i Legionów we Wrzeszczu, które wzniesiono na terenie dawnego placu ćwiczeń armii Cesarstwa Niemieckiego.

Czytaj również: Jak Gedania strach wśród Niemców budziła

Ostatecznie, wybudowano tam dwa boiska piłkarskie z sześciotorową bieżnią, dwa korty tenisowe oraz strzelnicę. Z początku Gedania była klubem jednosekcyjnym, grano tu wyłącznie w piłkę nożną. W kolejnych latach utworzono kolejne sekcje: lekkoatletyczną, strzelecką, tenisa ziemnego, bokserską, motocyklową, piłki ręcznej mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki ręcznej kobiet, tenisa stołowego i kolarską.

Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r. Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r.

Jedno z najważniejszych miejsc Polonii



Na kartach przedwojennej historii Gedanii nie brakowało sukcesów. W sezonie 1931/1932 jej piłkarze zdobyli mistrzostwo okręgu Wolnego Miasta Gdańska. W 1930 r. motocyklista Władysław Pianowski zdobył tytuł mistrza Polski. Kilku pięściarzy wywalczyło wicemistrzostwo naszego kraju, np. Jan Bianga w 1930 r.

Czytaj więcej: Historia przedwojennego pięściarza

Jednak to nie sukcesy w poszczególnych dyscyplinach świadczyły o wyjątkowości Gedanii. Funkcjonujący we Wrzeszczu klub był bowiem jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Jak opisywali dawni członkowie, klub zrzeszał całe rodziny gdańskich Polaków, które były mu oddane na dobre i na złe. Był jednym z niewielu miejsc, gdzie mogli bez skrępowania manifestować swój patriotyzm i za pomocą sportu krzewić go w kolejnych pokoleniach.

Czytaj więcej: Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942). Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942).

75 gedanistów zginęło w czasie wojny



Wraz z wybuchem II wojny światowej klub został zmuszony przez Niemców zakończyć działalność. Niestety, aż 75 członków Gedanii nie przeżyło wojny. Wśród nich znaleźli się m.in. prezes i dwaj wiceprezesi, którzy zostali rozstrzelani wkrótce po włączeniu Gdańska w granice hitlerowskich Rzeszy.

Czytaj więcej: Polowanie na Polaków we wrześniu 1939 r.

Wielu zawodników zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych, z których nigdy nie wrócili. Warto również wspomnieć, że pierwszym poległym na Westerplatte polskim żołnierzem był st. sierż. Wojciech Najsarek, który także był wcześniej zawodnikiem polskiego klubu.

17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu. 17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu.

Najpierw msza św., potem złożenie kwiatów



W środowe przedpołudnie, gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej organizuje uroczystości upamiętniające rocznicę powstania Gedanii. O godz. 10 rozpocznie się msza św. w kościele św. Stanisława przy al. Legionów 13, zaś po jej zakończeniu, o godz. 11, nastąpi złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Członków Gedanii przy ul. Kościuszki 49.

- Zapraszamy wszystkich chętnych na uroczystości 99. rocznicy powstania KS Gedania. Przed II wojną światową członkowie klubu krzewili postawy zamiłowania do sportu, przede wszystkim do piłki nożnej, a także patriotyczne - zachowania polskości w obcym, w często wrogim otoczeniu. Kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk niemieckich w czasie wojny - czytamy w zaproszeniu Instytutu Pamięci Narodowej.
Wybór wspomnianego kościoła nie był przypadkowy. Znajdująca się tuż obok historycznej siedziby klubu świątynia była jednym z dwóch polskich kościołów katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku - obok otwartego w 1932 r. kościoła Chrystusa Króla przy ul. Rogaczewskiego 55 - do którego uczęszczało zresztą wielu członków Gedanii.

Post scriptum



Gedania została reaktywowana 16 maja 1945 r. Teren obiektów sportowych przy al. Legionów odzyskała 8 września 1957 r. W 2009 r. został on sprzedany przez zarząd klubu deweloperowi Robyg pod budownictwo mieszkaniowe.

Jednak w 2020 r. władze miasta wstrzymały pozwolenie na budowę. Ostatni artykuł na temat kontrowersji wokół tej inwestycji opublikowaliśmy w listopadzie ubiegłego roku.

Czytaj więcej: Teren po Gedanii. Deweloper stracił pozwolenie na budowę

Głodnym wiedzy o historii klubu polecamy przeczytać książkę "KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1922-1953)", autorstwa prof. Janusza Trupindy, która trafiła do księgarni w 2015 r.

Wydarzenia

99. rocznica powstania K. S. Gedania

uroczystość oficjalna

Opinie (131) 8 zablokowanych

  • Oczywista oczywistość (17)

    Patriotyczny klub wybrał grę w lidze niemieckiej zamiast polskiej.Mecze towarzyskie Gedania rozgrywała z drużynami z Polski.Sam fakt powstania sekcji piłkarskiej Gedanii świadczy gdzie oni mieli
    tzw.akcje patriotyczne.Szum wokół Gedanii narasta w okresie wyborów.Na mecze Gedanii chodzi około 30 osób.Na "komunistyczną" Lechię chodzi minimum 8 tys.

    • 20 135

    • Ged

      A ty wiesz czym było Wolne Miasto Gdańsk?

      • 0 0

    • (12)

      Lechia nie jest "komunistyczna" tylko "napływowa" gdybyś się więcej interesował to byś wiedział, że jest to kontynuacja lwowskiego klubu, czyli również polskiego, nie ma o czym dyskutować, jednakże zadziwiający był upór obecnych władz miasta w zniszczeniu Gedanii, jakoś nawet za komuny jej nie zniszczyli a grała nawet w III lidze

      • 50 7

      • Napływowa, bo ukradła (tzn zapożyczyła) barwy i nazwę od Lechii Lwów? (11)

        Śmiech na sali z wami betony

        • 10 46

        • tiaa

          a potem się obudziłeś, wyjrzałeś przez okno - patrzysz - Świętojańska i....gorzko zapłakałes

          • 0 2

        • (5)

          Odezwał się złodziej, który okradł z tradycji niemalże wszystkie gdyńskie kluby poza Bałtykiem i Flotą i przypisał je sobie :))

          • 42 7

          • (4)

            dokładnie, gdzie ich KS? gdzie Kotwica? kto był pierwszy? Arka czy KS? nawet historię mają zakłamaną, nie wspominając o tym, że w latach 70tych to byli tylko fanklubikiem Lechii w Gdyni :)

            • 19 9

            • Fanklubik haha, Arka ekstraklasa wówczas a te zdechlaki gdzieś nisko w innej lidze

              Historia? Olimpia lechia poznan, polonia... a daj spokój trollu

              • 2 3

            • (2)

              Ciekawa teoria, szkoda że wyssana z palca, fanklubikiem Lechii hahah chyba teraz Bałtyk jest

              • 4 6

              • (1)

                a kto przyjeżdżał na mecze np z Juventusem i wywieszał flagi Gdynia?

                • 4 4

              • Ale jakie to.były flagi, Arki w barwach, czy tylko z nazwą miasta Gdynia? Bo flagi z Gdyni na Lechii to żadna nowość, od dekad sa obecne flagi z Karwin czy jakiś fan klubów w barwach Lechii tyle ze mają nazwę Gdynia, ale to co innego niż by miały być tam flagi żółto niebieskie Arki jako fan club Lechii, no nie mylmy pojęć i aż tak daleko się nie zapuszczajmy.

                • 9 2

        • Tak 1929 Kotwica, Marynarz, Portowiec :D. Ja bym się nie odzywał na Twoim miejscu i nie mówił ukradli.

          • 0 1

        • (2)

          ukradła? a to jakaś Lechia jeszcze we Lwowie została? ludzie się przenieśli tutaj i stworzyli nowy klub od podstaw

          • 19 5

          • no to zdecydujcie się, czy kontynuacja, czy "nowy klub od podstaw" (1)

            • 5 10

            • Nowy klub założony przez ludzi ze Lwowa, w tym przez piłkarzy Lechii. Nie jest to kontynuacja wprost, bo miasto inne. Zgadzali się ludzie, nazwa, barwy.

              • 8 6

    • (1)

      Wojski tyś śledziowy dzban

      • 2 4

      • Odpowiedź

        Ty jesteś dzbanem.Z Gdynia nic mnie nie łaczy.Chodzę czasami na mecze Gedanii.Popatrzeć , bo kibiców tam nie ma.

        • 2 0

    • Odstaw klej

      • 12 0

  • (2)

    Niech lepiej Gedanię IPN zostawi w spokoju.

    • 17 38

    • Może się okazać, iż grał w nim mały .. co to już w walczył w czasie wojny.

      • 0 0

    • A niech grzebią i upubliczniają co znajdą, niech pękają tyłki tych co niszczyli kluby sportowe w Gdańsku.

      • 1 1

  • Jedni walczyli o polskiść przed (6)

    wojną i za nią ginęli w jej czasie. Inni z terenów klubu poprzez ich sprzedaż uczynili sobie źródło do zbicia majątku. Oczywiście gloryfikowany ex prezydent nie widział w tym nic nagannego.Takie czasy i takie poczucie honoru.

    • 52 10

    • Oczywistej oczywistości c.d. (3)

      O polskość walczyli żołnierze,kolejarze,pocztowcy.W czasie wojny faszyści mordowali Polaków bez względu czy to piłkarze czy piekarze.Klub zasłużony ze względu na wiek.Dorabianie ideologii dzisiaj jest modne.W dobie internetu jest dostęp do wielu historycznych materiałów.Lechia "komunistyczna" ze względu na datę powstania, a nie działalność kibiców za komuny.

      • 5 2

      • Walczyli już przed 39trwając (2)

        w polskości i ją kultywując. Myślałem , że się domyślidz ale jak widać musi być kawa na ławę.

        • 7 0

        • c.d. (1)

          Kultywowali polskość w niemieckiej lidze do roku 1937, jak od kilku lat trzepotały w Wolnym Mieście szmaty ze swastyką.O polskość walczyli wszyscy Gdańszczanie z polskim obywatelstwem i Polacy.Piłka nożna nie miała wielkiego znaczenia.Sekcja pn dołączyła do istniejącego już klubu Gedania.

          • 5 1

          • ..." .O polskość walczyli wszyscy Gdańszczanie z polskim obywatelstwem i Polacy."...Przede wszystkim, a może szczególnie obywatele WMG urodzeni w Gdańsku ( przed powstaniem FSD, przyznający się do narodowości polskiej .Warto o tym pamiętać.
            Subtelna różnica , podobnie jak dzisiaj , każdy ,kto urodził się w Gdańsku mówi jestem Gdańszczaninem , a powinien być mieszkańcem Gdańska. Wiem , że to skomplikowana filozofia, ale jednak.

            • 0 0

    • Exprezydent zgłosił to do prokuratury i procesował się z tymi ludźmi. Gdzie twoje poczucie honoru? (1)

      • 9 4

      • taaak....

        Bo cwaniakował, kto daje i odbiera... Sam chciał zarobić, a że się nie udało, to.

        • 0 1

  • Byl On......

    Czy miasto polskie Gdansk moze przypomniec jak dbalo o to, zeby "byl On" nadal istnial? Tak mnie to ciekawi.

    • 0 0

  • (1)

    MRKS Gdańsk

    • 2 2

    • Grałem kiedyś w MRKS-ie

      Mój pierwszy ligowy mecz grałem właśnie z Gedanią.Wygraliśmy 2;0....trenerem był Janusz Wożniak.To była końcówka lat 70-tych.Piękna murawa,koszulka z numerem 7 i pierwsze korkotrampki....niesamowite wrażenia.Pozdrawiam piłkarzy z tamtych lat...Gedanii i MRKS-u.

      • 0 0

  • Odtworzyć stadion!

    Posadzić drzewa! Gdańsk potrzebuje zieleni i miejsc do sportu i rekreacji.

    • 3 1

  • Polski Klub Gedania mieszkańców Gdańska !

    • 5 0

  • Czas na zmiany (2)

    Płażyński na prezydenta ktoś musi patrzeć POwcom na łapy. Dobrze że stanął w obronie klubu narażając się deweloperom dla obecnych urzędników liczy się władza i mieszkania.

    • 22 18

    • Kacper cwaniak

      lepiej kacper niech odda 20000zl dotacji ktorą wzioł i po roku zamknął firme pisowski cwaniak

      • 2 0

    • Tylko, że w sprawie sprzedaży gruntów przy Kościuszki, to koledzy Kacperka najwięcej chodzili przy tym. Niedoszły prezydent, prywatnie przyjaciel śp. prezesa, miał nawet tam swoje biuro poselskie.

      • 9 6

  • (8)

    Historia bez happy endu. Polski klub z wielkimi tradycjami, po którym zostały jedynie tereny rozrywane przez deweloperów.

    • 69 3

    • ten klub doprowadził do ruiny prezes Gedani a nie miasto

      a wiec jak mozna miec pretensje do miasta skoro Gedanie zalatwili sami dzialacze

      • 1 0

    • (6)

      ...które tym deweloperom zostały sprzedane przez reprezentantów klubu, wybranych przez członków...

      • 25 0

      • (5)

        I to jeszcze jakiemu deweloperowi. Sprawdź kto tam siedzi w zarządzie.

        • 15 0

        • (4)

          Żymianie

          • 17 1

          • (1)

            Mało tego, tam Mossad siedzi i przygotowuje grunty pod przyszłe osadnictwo dla eskimosow jak na pustyni zrobi się za gorąco

            • 2 1

            • Chyba ze szczepionki ich wcześniej wykoncza

              i NOP :))

              • 1 0

          • Uważaj bo zaraz (1)

            okrzykną Cię antysemitą. Oni tylko egzekwują należności z ust. 447!

            • 2 2

            • Wystarczy przestać się bać tych genetycznych złodziei i krętaczy. Złodziejska nacja jak żadna inna

              • 6 3

  • (8)

    W sosnowcu północy wolą komunistyczną lechię...

    • 22 30

    • (2)

      Twoja areczka dopiero powstała w 1952r ,więc kto tu jest komunistycznym klubikiem dzbanku z gdyni?!

      • 8 4

      • Twoja w 2001, znaj historie komuchu

        • 2 1

      • Masz wąskie horyzonty... Typowy Polak. Albo pis albo po, albo arka albo lechia... Pluje na was totalnie, bezmózgi w szalikach!

        • 6 3

    • (2)

      Lechia to kontynuacja drużyny ze Lwowa, nie wiem co w tym komunistycznego...

      • 17 10

      • i co z tej drużyny zostało? Oprócz tego, że "pożyczyliście" barwy i nazwę

        • 10 9

      • no jak, Lwów--> Ukraina--> ZSRR czego nie rozumiesz? :D

        • 8 14

    • gdansk zawsze uciekał od polskości

      czy świadomie czy nieświadomie, to są niemcy

      • 11 23

    • W Wejherowie przecież kibicują Arce.

      • 24 5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

Kim był Augustyn Tarchała, który stał się jedną z atrakcji sopockiego mola?

 

Najczęściej czytane