Dokładnie 100 lat temu w Sopocie zaczęło działać kasyno. "Jaskinia gier" stała się szybko jedną z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych atrakcji kurortu, przynosząc krocie nie tylko właścicielom, ale i miastu. Od początku historia kasyna była również związana z wieloma kontrowersjami i skandalami.
20 lipca 1919 r. była niedziela. W Sopocie trwał w najlepsze - pierwszy od zakończenia I wojny światowej - sezon turystyczny. Wieczorem na ulicach można było spotkać ludzi śpieszących się do Domu Zdrojowego, który stanowiło centrum życia kulturalnego, rozrywkowego i towarzyskiego nadmorskiego kurortu. Oto bowiem we wnętrzach kompleksu, w dwóch wynajętych salach, otwarto nową atrakcję - legalne kasyno!
Propozycja dwóch tajemniczych berlińczyków
Najprawdopodobniej wiosną - kiedy policja w Berlinie likwidowała jedną po drugiej nielegalną szulernię, jakie masowo pojawiły się w stolicy Niemiec (i nie tylko tam) pod koniec wojny - ze stolicy nad Zatokę Gdańską przybyło dwóch przedsiębiorców:
Rohloff i
Linke. Nie znamy ich imion. Niekiedy podaje się, że byli to zdemobilizowani żołnierze. Wszystko wskazuje, że doświadczenie w prowadzeniu domy gry zdobyli właśnie w Berlinie. Faktem jest, że początkowo planowali otworzyć dom gry w Gdańsku, w jednym z hoteli blisko dworca głównego. Plan się jednak nie powiódł. Zwrócili więc uwagę na podupadły z powodu wojny kurort.
Sopot szuka nowych atrakcji
Zarówno władze Sopotu, jak i miejscowi przedsiębiorcy (hotelarze, restauratorzy, kupcy) doskonale zdawali sobie sprawę, że tylko przyciągnięcie turystów może pomóc gospodarce miasta (pozbawionego praktycznie przemysłu). W tym celu remontowano i otwierano nowe hotele, inwestowano w reklamę, organizowano nowe imprezy (w 1920 r. wymyślono karnawał sopocki).
Karnawał sopocki między wojnami
Propozycja Rohloffa i Linkego trafiła więc na podatny grunt. Odpowiednią umowę najmu pomieszczeń w Domu Zdrojowym podpisano ostatecznie 19 lipca. Rozmowy musiały iść zgodnie z przewidywaniami berlińczyków, skoro już nazajutrz otwarto kasyno. Wyposażenie sal czy szkolenie pierwszych pracowników musiało być zrealizowane już wcześniej.
Niemoralna propozycja. Ale dochodowa
Miasto zagwarantowało sobie 15 proc. od zysku netto, a także roczną opłatę w wysokości 10 tys. marek za udostępnienie sal. Bardzo szybko okazało się, że otwarcie "jaskini gier" było strzałem w dziesiątkę. Atrakcja od początku cieszyła się ogromną popularnością i przynosiła krociowe zyski.
Należy pamiętać, że w tym okresie w Europie (poza Sopotem) działało w istocie tylko jedno legalne kasyno - słynny dom gry Monte Carlo. Sopot bardzo szybko zaczął być nazywany (nie bez przesady) "Monte Carlo Północy".
Kiedy w 1920 r. właściciele wynajęli dodatkowe pomieszczenia, miasto wykorzystało okazję, by zmienić umowę i zażądać połowę zysków netto oraz partycypację berlińczyków w łożeniu na utrzymanie wybranych inwestycjach miasta dotyczących jego estetyzacji. Roloff i Linke przystali na taki układ. Pieniędzy, jak się okazało, starczyło dla wszystkich...
Skandale i kontrowersje związane z kasynem w Sopocie
Gwałtownie rosnąca popularność szła w parze z coraz liczniejszymi kontrowersjami i skandalami, jakie wybuchały wokół funkcjonowania sopockiego kasyna. Już na samym początku zaprotestowali sopoccy działacze sportowi przeciw formalnej nazwie operatora kasyna, który nazwał się "Związek Towarzysko-Sportowy Sopot w Domu Zdrojowym".
Szybko w prasie zaczęły pojawiać się doniesienia o nieszczęśnikach, którzy przegrali cały majątek, oszustach żerujących na naiwnych osobach, obiecujący podział zysków tylko za pożyczenie odpowiedniej sumy czy nieuczciwych urzędnikach, pracownikach banków czy dużych przedsiębiorstw, którzy powierzone im pieniądze firmowe przegrywali przy stołach w ruletkę czy bakarata (gra karciana, spopularyzowana przede wszystkim dzięki filmom z Jamesem Bondem). Kasyno przyciągało także młode kobiety, które towarzyszyły graczom - szybko zaczęto nazywać sopocki dom gry "siedliskiem rozpusty".
Fala samobójstw przegranych graczy - prawda czy mit?
Zapewne wielu z was słyszało - w kontekście historii sopockiego kasyna - o "alei wisielców" czy "kładce topielców", a więc miejscach, gdzie w kurorcie służby miejskie miały regularnie znajdować ciała bankrutów, przegranych z kasyna, którzy postanowili targnąć się na własne życie w akcie rozpaczy. Faktem jest, że prasa informowała o przypadkach samobójstw spośród pechowców z "jaskini gier".
Jednak analiza poszczególnych lat nie wskazuje, by liczba ta była w sposób szokujący wysoka czy wzrastała latem, kiedy też
więcej turystów (i graczy) odwiedzała Sopot. Co więcej - najczęściej samobójstwa popełniano w zaciszu hotelowych pokoi, wieszając się lub strzelając z broni palnej, niż w parkach czy skacząc do morza. Było także kilka przypadków rzucania się na tory, pod nadjeżdżające pociągi.
Protesty i petycje
Zarówno część społeczników (szczególnie z kręgów kościelnych, tak katolickich, jak i ewangelickich), jak i lokalnych polityków, wskazywała na dwuznaczność sytuacji, kiedy zyski z "jaskini gier" czerpał samorząd. Protestowano na łamach prasy, podczas wieców, kilkukrotnie sprawa była przedmiotem dyskusji nie tylko rady miejskiej, ale i podczas obrad Volkstagu, czyli jednoizbowego parlamentu Wolnego Miasta. Mimo tego kasyna nie zamknięto. Powód był prozaiczny - nie zarzyna się przysłowiowej "złotodajnej kury". Tym bardziej, że już dwa lata po otwarciu kasyna Sopot i pozostałe gminy przejęły całkowitą kontrolę nad "jaskinią gier", gwarantując sobie jeszcze większe wpływy.
Pecunia non olet, czyli pieniądz nie śmierdzi
Latem 1921 r. władze Sopotu zdecydowały się zerwać umowę z berlińczykami, wypłacić im bajońskie odszkodowanie (szybko otworzyli kasyno niedaleko Kłajpedy) i przejąć kontrolę nad kasynem. Utworzono w tym celu specjalny Związek Gmin Wolnego Miasta, w którym udział miały wszystkie powiaty i miasta WMG. Związek miał sprawować pieczę nad nowo powołaną spółką - Sopockie Kasyno sp. z. o.o. Kierowanie nowym podmiotem powierzono trójce profesjonalnych przedsiębiorców -
Brunonowi Wolffowi, Hugonowi Graetzowi i
Brunonowi Limburgowi.
Według nowej umowy spółka zatrzymywała 40 proc. zysku netto wygenerowanych przez gry hazardowe i początkowo 95 proc., a następnie 90 proc. zysku z innej działalności (sprzedaż biletów, wynajem restauracji itd.). Resztę zysku oddawała Związkowi Gmin WMG, który odpowiednio dzielił przychód między wszystkie samorządy. W ten prosty sposób rządzący wszystkimi gminami w WMG znieczulili się dość szybko na (wciąż podnoszone, choć z coraz mniejszą energią) protesty...
Personel kasyna w Sopocie
Po przejęciu kontroli nad kasynem nastąpił jego dynamiczny rozwój. Wprowadzono nowy regulamin dla gości (m. in. martwy w praktyce, ale istniejący zakaz gry dla obywateli Wolnego Miasta, którzy nie mogli udokumentować odpowiedniej wysokości zarobku), a także dla pracowników (z tego powodu wybuchł głośny, ale krótki, strajk wśród w marcu 1923 r.).
Personel początkowo był różnej proweniencji - nie brakowało szemranych postaci, zdemobilizowanych oficerów (np. byłej armii carskiej) czy oszustów. W okresie międzywojennym kasyno było jednym z największych pracodawców w kurorcie, zatrudniając około 150 osób. Wśród kadry przeznaczonej do obsługi gości kładziono nacisk na dobrą prezencję, maniery i znajomość języków obcych (w tym jęz. polskiego).
Kasyno w Sopocie: rozbudowa, marketing, PR
W latach 1922-1923 zdecydowano się na budowę nowego pawilonu dla kasyna, który został dobudowany do Domu Zdrojowego od strony południowej. Znalazło się tam miejsce dla kilku bogato zdobionych, przestronnych pomieszczeń (największe to Sala Obrazów i Sala Żółta). Na parterze znalazły się miejsca dla filii jednego z banków i sklepów.
Jednocześnie położono duży nacisk na reklamę. Kasyno współpracowało z szeregiem biur podróży i agencjami biletowymi, które dysponowały folderami reklamowymi kasyna w swoich siedzibach w Wielkiej Brytanii, we Francji, na Węgrzech, w Austrii, Szwajcarii, Polsce i USA, a także w krajach skandynawskich. W samym Berlinie działał tzw. sopocki kiosk, gdzie kasyno reklamowało się razem z całym kurortem. Wydawano też własną gazetę, a niejednokrotnie organizowano spektakularne akcje marketingowe, jak np. pokazy skoków spadochronowych.
Kasyno organizowało (w sezonie jesienno-zimowym) cykliczne tzw. wieczorki towarzyskie, imprezy, na których nie wypadałoby nie być miejscowej elicie, a także sponsorowało np. spotkania gwiazdkowe dla biednych dzieci z Sopotu. Wreszcie to właśnie z inicjatywy przedsiębiorców kasyna powstał i został zrealizowany pomysł luksusowego hotelu, który po kilku latach stanął nieopodal domy gry. Mowa o ówczesnym (nomen-omen) Kasino-Hotelu, czyli dzisiejszym Sofitel Grand Hotelu.
Sopockie kasyno Rzeszy
Sopocka "jaskinia gier" z powodzeniem funkcjonowała do wybuchu II wojny światowej. Jeszcze w 1931 r. przedłużono mu koncesję na kolejne dziesięć lat. Kasyno zawiesiło swoją działalność 1 września 1939 r., wznowiło ją jednak już na początku października. Wobec zmiany sytuacji (tj. likwidacji WMG), spółka zawarła tymczasową, bezpośrednio umowę z miastem na kilka miesięcy. Ostatecznie w kwietniu 1940 r. stało się ono jednym z trzech oficjalnych kasyn Rzeszy - obok otwartego w 1933 r. kasyna w Baden-Baden oraz (przejętego po Anschlussie Austrii w 1938 r.) kasyna w Baden pod Wiedniem.
Choć zmienił się profil graczy (zabrakło, co oczywiste, Polaków, zmniejszyła się liczba Skandynawów, ale wzrosła Niemców, w tym np. oficerów Wehrmachtu czy Waffen-SS), kasyno z roku na rok powiększało dochód, który jednak płynął już w całości do centralnej kasy Trzeciej Rzeszy (po potrąceniu kosztów niezbędnych do utrzymania kasyna).
W 1940 r. kasyno wygenerował przychód w wysokości 2,82 mln RM (marek Rzeszy), w 1941 r. już 4,58 mln RM, w 1942 r. - 8,83 mln RM, a w 1943 r. - już 11,1 mln RM.
Koniec kasyna był związany z pogarszającą się dla Rzeszy sytuacją na froncie wschodnim, który powoli zbliżał się do regionu. W ramach mobilizacji społeczeństwa i gospodarki zamykano szereg przybytków. Los taki spotkał także i kasyno sopockie. Zostało zamknięte po ćwierć wieku działalności, z końcem lipca 1944 r. Nie wiadomo, co stało się z jego wyposażeniem. Sam budynek kasyna został zniszczony w 1945 r.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy