• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Po deskach w morze. Mola przed wojną i dziś

Marek Gotard
24 lutego 2012 (artykuł sprzed 12 lat) 
Nieistniejące molo przy plaży w Brzeźnie, przełom XIX i XX wieku. Nieistniejące molo przy plaży w Brzeźnie, przełom XIX i XX wieku.

Wydają się zwykłą częścią nadmorskiej infrastruktury. Czy jednak plaże i nadmorskie dzielnice byłyby bez nich takie same? Oto historie obiektów z drewna i gwoździ, jednak klimatycznych, urokliwych i sympatycznych. Trójmiejskie mola.



Molo w Brzeźnie, widok od strony morza. W tle nieistniejąca już Hala Brzegowa. Pocztówka z pierwszej połowy XX wieku. Molo w Brzeźnie, widok od strony morza. W tle nieistniejąca już Hala Brzegowa. Pocztówka z pierwszej połowy XX wieku.
Mostek prowadzący z molo do latarni i falochronu na Westerplatte, pierwsza połowa XX wieku. Mostek prowadzący z molo do latarni i falochronu na Westerplatte, pierwsza połowa XX wieku.
Zdjęcie lotnicze mola na Westerplatte, lata trzydzieste XX wieku. Zdjęcie lotnicze mola na Westerplatte, lata trzydzieste XX wieku.
Molo w Jelitkowie, zdjęcie lotnicze. Lata trzydzieste ubiegłego wieku. Molo w Jelitkowie, zdjęcie lotnicze. Lata trzydzieste ubiegłego wieku.
Jelitkowo przed II wojną światową. Jelitkowo przed II wojną światową.
Molo w Gdyni Orłowie przed II wojną światową. Molo w Gdyni Orłowie przed II wojną światową.
Zacznijmy od Westerplatte, które chyba każdemu kojarzy się głównie z Wojskową Składnicą Tranzytową i początkiem II wojny światowej. Gdybyśmy jednak cofnęli się aż do pierwszej połowy XIX wieku, zobaczylibyśmy tam głównie wydmy, krzewy i niezbyt wysokie drzewa. Gdzieniegdzie tylko stały pojedyncze budynki i gospoda, która dopiero dużo później stała się słynnym w mieście "Kurhausem", czyli Domem Zdrojowym.

W tej odsuniętej od Gdańska części wybrzeża w latach 1824-1845 powstał sięgający daleko w morze falochron, który chronić miał wejście do portu w rodzącym się dopiero "Neufahrwasser", dzisiejszym Nowym Porcie. 1 kwietnia 1843 roku na końcu falochronu uruchomiono niewielką latarnię, która zresztą stoi do dzisiaj.

Z czasem wzdłuż kamiennego falochronu zbudowano drewniany pomost, który jak najbardziej możemy nazwać molem. Jego konstrukcja była dość wąska, budowniczy mogli się jednak pochwalić, że zbudowali konstrukcję dłuższą niż dzisiejsze sopockie molo! To na Westerplatte liczyło ponad 830 metrów długości, przy "zaledwie" ponad 500 metrach sopockiego. Z latarnią morską molo łączyło się niewielkim mostkiem, zawsze zalewanym przez fale w czasie sztormu.

Szczyt popularności molo przeżywało od mniej więcej 1831 roku, do końca I wojny światowej. Przybijały do niego statki, stateczki, a nawet okręty wojenne. Żadna osoba z towarzystwa, będąc na Westerplatte, nie mogła odmówić sobie po nim spaceru. Panowie w cylindrach, panie w powłóczystych sukniach i wielkich kapeluszach wciąż spacerują po nieistniejącym już molo i podziwiają przybijające do niego jednostki. Ożywają, gdy tylko zerkniemy na stare pocztówki z tamtego czasu...

Historia molo w Brzeźnie



Następne molo z tych dawnych czasów znaleźlibyśmy całkiem niedaleko, bo w Brzeźnie. Powstało pod koniec XIX wieku, w tym samym okresie, co słynna Hala Plażowa, po której dziś straszy tylko wielka dziura w ziemi.

Brzezieńskie molo liczyło ok. 100 metrów długości, później przedłużono je do ok. 215 metrów. Było szerokie na sześć metrów. Niegdyś prawie pod sam obiekt moglibyśmy dojechać tramwajem.

Po starym molo pozostały dziś tylko resztki betonowej konstrukcji przy wejściu na plażę obok Parku Haffnera. Nowe molo zbudowano w latach 1993-1996 jako przedłużenie w głąb morza pieszej alejki i ścieżki rowerowej przy ulicy Czarny Dwór. Obecny pomost liczy 130 metrów długości i jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w okolicy, niezależnie od pory roku.

Molo Jelitkowo



W 1908 roku otwarto linię tramwajową łączącą Jelitkowo z Oliwą. Rok później z jelitkowskiej plaży w głąb morza sięgało już ponad stumetrowe molo. Uroczyście otwarto je 16 sierpnia 1909 roku.

Do Jelitkowa ściągały wówczas rzesze plażowiczów. Miejsce oferowało znakomitą infrastrukturę wypoczynkową, goście mogli korzystać też z łazienek plażowych i z uroków jelitkowskiego Domu Zdrojowego. Do mola przybijały liczne statki wycieczkowe.

Styczeń 1914 roku był w Gdańsku wyjątkowo sztormowy. Jeden z potężnych żywiołów zupełnie zdewastował jelitkowskie molo. Nie oszczędził także infrastruktury kąpielisk na Westerplatte, w Brzeźnie i na Stogach. Dopiero wiosną następnego roku odbudowano zniszczenia w Domu Zdrojowym i na molo. Ono, podobnie jak plażowe łazienki, spłonęło w marcu 1945 roku.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Jelitkowie sterczały z morza pale, jako jedyny ślad po dawnej konstrukcji. Molo znajdowało się naprzeciwko obecnego wejścia na plażę nr 72 z parku w Jelitkowie.

Molo w Sopocie ciekawostki z historii



Mola w Sopocie nie trzeba chyba nikomu przedstawiać. To wizytówka miasta i chyba najsłynniejsze i najbardziej popularne miejsce kurortu, podobnie jak "Monciak". Warto przypomnieć, że pierwszy, niedługi, bo zaledwie 30-metrowy, pomost powstał w 1827 roku, z inicjatywy Jerzego Haffnera. Stopniowo go przedłużano, aż do ponad półkilometrowej długości. Sopockie molo jest najdłuższe nad morzem Bałtyckim. Od niedawna działa przy nim marina.

Urokliwe molo ma również od 1934 roku Gdynia. Zbudowano je w Orłowie w zaledwie dwa miesiące. Niegdyś miało 430 metrów długości i mogły cumować przy nim statki białej floty. Zbudowana przy pomocy najprostszej techniki konstrukcja przetrwała aż do 1949 roku, gdy po jednym z zimowych sztormów pochłonęło ją morze. Do odbudowy mola przystąpiono dopiero w roku 1953. Obecnie możemy nim spacerować na długości 180 metrów.

Miejsca

Opinie (61) 3 zablokowane

  • (7)

    MOLO - Odmiana: lp nieodm. lub: mol|o, ~a, ~u, ~o, ~em, ~u, ~o; lm ~a, ~ (nie: mól), ~om, ~a, ~ami, ~ach, ~a

    Proszę poprawić to "mól" na "głównej", szanowna Redakcjo ;)

    • 34 9

    • no i zaistniałeś/aś trollu-encio....;p

      • 1 9

    • odmiana (1)

      molo, muzeum, radio irp. nie powinno się w ogóle odmieniać

      • 1 2

      • radio i muzeum już dawno można odmieniać

        kup se słownik

        • 1 0

    • Olali cię trollu

      hehe

      • 1 0

    • "Wgłąb" piszemy chyba razem (1)

      Panie pismaku?

      • 0 6

      • Tak jak np. "wd*pę"? ty głąbie.

        • 7 0

    • czepiać się takich d*pesrołów...

      polski z ta gromatyką mnie denerwoje. mało kiedy uzywam polskich liter bo ich pisanie mnie wkurza i przedłuza czas pisania o polowe. a bez nich i tak wiekszosc zrozumie tresc wypowiedzi. to tak samo jak by sie czepiac nowego wyrazenie "co ja pacze" ktore mi sie zreszta podoba i staram sie je wprowadzac do mowy potocznej...

      • 0 5

  • Turystyka w Trójmieście cofnęła się 100 lat do tyłu (6)

    Dzięki permanentnym reformom.

    • 50 5

    • Trudno, żeby się cofnęła do przodu, ... (1)

      ... ale w sumie zgadzam się z tym co miałeś na myśli :-)

      • 15 1

      • cóż...

        nagminnie i bezwiednie używamy pleonazmów

        • 5 2

    • Cofnela sie do tylu?W jakim to jezyku? (1)

      Na szczescie branza sie znakomicie rozwija!

      • 5 2

      • Przygadał kocioł garnkowi

        Sam przynajmniej zrób to poprawnie.

        • 0 0

    • Jnie napisał ,jest faktem że infrastruktura "wypoczynkowa" była lepiej rozwinięta przed 1945 rokiem niż teraz

      Przykład jednej tylko dzielnicy,na stronie Wiki.Brzeźno.pl

      • 7 0

    • Poprawić proszę

      Cofnąć się do przodu nie da rady

      • 0 0

  • mola (6)

    mola tak jak inne części naszego kraju zostały spalone i zniszczone przez wojne, jestem ciekaw dlaczego teraz my musimy i wczesniej nasi rodzice,dziadkowie odejmować sobie od dobrego zycia,aby wszystko odbudowywać,a tacy Niemcy zyli i żyją w dostatku, przecież to oni powinni nam to wszystko odbudowywać i płacić za wszystko....Polak zawsze był dy,,,,y

    • 26 24

    • miliony rzeczy zostało zniszczonych i straconych na wieki....

      w całej historii całego świata nie wspominając o utracie najbliższych którzy mogli jeszcze wiele ofiarować temu światu......i nie uważam aby Polacy byli do d*py...
      Indianie też są do niczego bo wycieli ich kolonialiści nazywający się obecnie wielkimi i bohaterskimi amerykanami....

      • 3 1

    • W dostatku...?

      Niemcy zapłacili potężną cenę za wojnę, nie zyli w żadnym dostatku tylko głodowali wiele lat po wojnie, płacąc odszkodowania. To Bierut zrzekł sie reparacji wojennych na forum ONZ.

      • 14 1

    • Pretensje o molo i inne rzeczy na pomorzu

      to raczej do rosjan.... niemcy swoich rzeczy raczej nie niszczyli

      • 18 0

    • Jak już to Naziści byli (są) twórcami zniszczeń wojennych

      • 3 9

    • do Jack

      Mola nad Zatoką przetrwały wojnę nie zniszczone.Wprowadzony przez komunistów zakaz zbliżania się do brzegu morskiego oraz bronowanie plaży a także zasieki z drutu kolczastego nie pozwoliły korzystać z mola. Ponadto nikt nie naprawiał szkód po sztormach a tylko dbano o molo sopockie bo tam w willach nad morzem urzędowali dygnitarze UBP oraz rodziny Bieruta i Cyrankiewicza oraz generalicja Armii Czerwonej.

      • 8 0

    • Jacek

      Niektóre ze słupów mola w Brzeźnie, zniszczonego pod koniec wojny... stały jeszcze około 1950... A brzeźnieńskie łazienki (*), nieco na wschód od byłego mola... działały wiele, wiele lat... Prawie niezniszczone do połowy lat 60. potem powoli niszczone robiły się coraz mniejsze... a w końcu zostały dwukrotnie spalone... (*) Całkowicie drewniane Łazienki składały się z pomostów ze schodkami na plażę do morza, na pomostach były liczne kabiny, szatnia, prysznice i duża restauracja... Łazienki były główną częścią ogrodzonej plaży płatnej. Wejście na plażę było prawie przy latarni morskiej stojącej do dziś...

      • 0 0

  • Panie Prezydencie Szczurek

    Prosze odbudować molo w Orłowie do 430 m z knajpą na końcu( może być betonowe, obłozone drzewem dla niepoznaki.)
    Poza tym gdzie jest pensjonat MEWA i sklep Baty, gdzie moja mama kupiła sobie sandałki z przeceny w maju 1939 roku?

    • 36 4

  • Molo? A może skocznia lub pas startowy dla wybranych.

    Dziury w drodze nie potrafią załatać a mola im się zachciewa. Rowy i kanały odwadniające zarastają od 23 lat, powodzie i deszcze zalewają gospodarstwa i budynki a ci co mają już wszystko chcili by jeszcze więcej.

    • 16 7

  • Niech ktos napisze (1)

    o molu ktore bylo jeszcze w latach 70-tych przy WDW w Sopocie!

    • 11 1

    • Faktycznie

      było niedługie zboczną odnogą , bardzo ładne , zniszczyć tomożna bardzo szybko ale z odbudową to już o wiele gorzej !!!

      • 4 0

  • Molo to budowla wzdłuż brzegu (3)

    budowla w np. Sopocie to PIRS

    • 1 9

    • Nie wzdłuż, tylko prostopadle

      Ale rzeczywiście to słowo nie oznacza drewnianych obiektów spacerowych, tylko solidne betonowe sztuczne półwyspy z infrastrukturą transportową i magazynową.

      • 2 0

    • (1)

      Pojecie Molo jest luzno uzywane w wielu jezykach i oznacza albo nadmordska promenade lub plac, wysuniete w morze nabrzeze albo wlasnie pomost spacerowy prowadzacy w morze lub zabudowany np. chatami jak np. na poludniowych wyspach. W polskim glownie uzywa sie terminu molo gdy mowa jest o rekraacyjnych pomostach w odroznieniu od pirsu, czy nabrzeza, ktory kojarzy sie z portem.

      • 2 0

      • JG na dole trafna uwaga!

        • 1 0

  • sami widzicie że za niemca było pięknie. polacy to zaniedbali. (4)

    szkoda że gdańsk nie potrafił odbudować naszego Brzeżna. teraz to tam tylko patologia i syf. mamy takie fajne dzielnice jak Nowy Port, Brzeżno, które zostały jedynie w pamięci mieszkańców starej gwardi. szkoda , takie tereny to tylko polak potrafi zapuścić.

    • 35 16

    • " sami widzicie że za niemca było pięknie. polacy to zaniedbali." (3)

      gdybym mogła to kopnęła bym Cię w d*pę........za tych wszystkich co zginęli abyś mógł teraz takie głupoty wypisywać....;p

      • 4 13

      • Nie wiem jak Gdańszczanin... (2)

        ...ale ja nikogo nie prosiłem, żeby za mnie ginął.

        • 8 4

        • Thebil jesteś (1)

          Wygląda na to że twoja rodzina stała po stronie tych co mordowali. Faktycznie można być dumnym z tego.

          • 0 3

          • Piekny zwyczaj anonimowego obrażania nieznajomych

            W tej wojnie, jak zresztą w każdej, ginęli ludzie po wszystkich stronach wszystkich frontów - i wszyscy absolutnie wierzyli w to, że działają ze słusznych pobudek patriotycznych. Nic nie wiesz o mojej rodzinie, więc zajmij się własną z łaski swojej.

            • 3 0

  • A Molo Połudnuowe?

    Ignoranci mówia - Skwer Kosciuszki, a w istocie jest to Molo Południowe - budowla liczaca około 800 m długosci i na ten dystans wchodzaca w morze, - czyli cześć portu zewnętrznego Gdyni.
    Na tym molo stoją budynki Akademii Morskiej i MIR-u a takze kluby zeglarskie i restauracja Róża Wiatrów. Warto dodac te informacje do tych o molo w Orlowie, Sopocie, Brzeźnie. To zreszta też nie wszystko! Bo było tez w Gdyni na poczatku XX w. molo drewniane, mniej wiecej w tym miejscu gdzie jest dzis Molo Południowe .
    I jeszcze jedna uwaga do autora ciekawego przeciez tekstu - podpis pod pierwszą fotografią wprowadza w błąd - stroje widocznych tam ludzi świadczą, ze zdjecie zostało zrobione na przełomie XIX i XX w a nie w latach 20-tych, czyli w epoce charlstrona i Chanel:))

    • 26 3

  • Jest teraz jeden zasadniczy problem - Zatoka Gdańska to jedna z najbardziej zanieczyszczonych zatok na świecie (3)

    • 20 7

    • lll

      chyba ty

      • 1 0

    • podaj dane (1)

      • 2 2

      • Te

        dane są utajnione , żeby nie spłoszyć potencjalnych turystów , oficjalnie to wody Bałtyku są czyste jak kryształ !!!

        • 4 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

Jak obecnie nazywa się dzielnica Gdańska, która niegdyś nosiła nazwę "Neufahrwasser"?

 

Najczęściej czytane