• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Patroni tramwajów: Jeremiasz Falck Polonus

Marcin Stąporek
2 sierpnia 2017 (artykuł sprzed 6 lat) 
Jeremiasz Falck na grafice Franciszka Orłowskiego. Jeremiasz Falck na grafice Franciszka Orłowskiego.

W trzydziestym pierwszym odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Jeremiasza Falcka-Polonusa. Tydzień temu opisaliśmy pruskiego nadburmistrza - Leopolda von Wintera, a za tydzień napiszemy o malarzu i rysowniku - Danielu Chodowieckim.



Rytownik Jeremiasz Falck należy do grupy artystów urodzonych w dawnym Gdańsku, którzy zdobyli w swoim czasie uznanie dzięki własnym talentom. Biogramy Falcka podają, że urodził się zapewne w 1609 r., a tajniki zawodu rytownika poznawał zapewne pod kierunkiem pochodzącego z Holandii, pracującego w Gdańsku Wilhelma Hondiusa.

Imię Jeremiasza Falcka nosi tramwaj Pesa Swing o numerze bocznym 1028. Imię Jeremiasza Falcka nosi tramwaj Pesa Swing o numerze bocznym 1028.
Trzeba pamiętać, że w tamtej epoce rytownicy mieli duże wzięcie jako twórcy stosunkowo łatwych do powielania portretów osób, widoków miast, ilustracji naukowych czy map, a także kopii sławnych obrazów wielkich mistrzów. Nie każdy zainteresowany mógł podróżować po Europie, by na własne oczy oglądać obrazy Leonarda, El Greca czy Rembrandta, jednak dzięki pracy rytowników średnio zamożny miłośnik sztuki mógł obejrzeć, a nawet nabyć do domowej kolekcji, graficzne reprodukcje najsławniejszych dzieł.

Oczywiście ambitniejsi rytownicy nie poprzestawali jedynie na rytowaniu kopii czy dokumentowaniu rzeczywistości, ale także tworzyli autorskie dzieła, które przydawały im splendoru i zapewne zwiększały możliwości zarobkowe artystów.

O Jeremiaszu Falcku wiadomo, że przebywając w Paryżu stworzył serię grafik "Cztery pory roku". Nieco później, w rodzinnym Gdańsku, wykonał ryciny przedstawiające m.in. bramę triumfalną ustawioną na powitanie królowej Ludwiki Marii Gonzagi oraz Złotą Bramę (wtedy zwaną Langgasser Tor, czyli Bramą Długouliczną) i osiem zdobiących ją figur alegorycznych.

Łuk triumfalny z panoramą Gdańska, 1646 r. Łuk triumfalny z panoramą Gdańska, 1646 r.
W kolejnych latach Jeremiasz Falck podróżował po Europie, pracując m.in. w Szwecji na dworze królowej Krystyny, w Kopenhadze, w Amsterdamie i Hamburgu. Do dzieł naukowych wykonywał m.in. ryciny przedstawiające różne gatunki kwiatów i roślin.

Ponadto stworzył całą serię portretów: króla polskiego Władysława IV, jego żony Ludwiki Marii, senatorów Łukasza Opalińskiego i Bogusława Radziwiłła oraz znamienitych gdańszczan. Ryciny te tworzył najczęściej na podstawie portretów sporządzanych przez malarza Georga Daniela Schultza (zw. Danielem Schultzem młodszym).

Od 1664 roku Jeremiasz Falck przebywał głównie w rodzinnym Gdańsku. W tym czasie współpracował m.in. przy ilustrowaniu dzieł sławnego astronoma Heweliusza.

Zmarł w Gdańsku 3 lutego 1677 r. i został pochowany w kościele św. Piotra i Pawła. Może to być pewną wskazówką, że był wyznawcą religii ewangelickiej w wersji reformowanej (kalwińskiej), bowiem świątynia przy Żabim Kruku była najważniejszym zborem gdańskich kalwinów. Warto zresztą wspomnieć, że spoczęli w niej także inni patroni gdańskich tramwajów, jak Bartłomiej Keckermann i Johann Uphagen.

Na zakończenie wspomnijmy, że Falck podpisywał swoje ryciny jako Jeremias Falck Gedanensis, a niekiedy Jeremias Falck Polonus. Toteż gdy po 1945 r. szukano (niekiedy trochę "na siłę" dowodów na polskość historycznego Gdańska, przypomniano sobie o Falcku i jednej z ulic w dzielnicy Stogi nadano imię właśnie Jeremiasza Falck-Polonusa.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Miejsca

Opinie (33) 3 zablokowane

  • (2)

    Panowie Marcin Stąporek i Paweł Pizuński należą do moich ulubionych autorów na tym portalu. Mam nadzieję, że po wyczerpaniu listy bohaterów tego cyklu znajdzie się miejsce na publikacje o potencjalnych przyszłych patronach.

    • 23 4

    • (1)

      Tak, moja 3,5 letnia wnuczka już czeka na tych popapranych cudzoziemców...

      • 1 8

      • Chyba należysz do tych, którzy na widok obcokrajowca wpadają w panikę. Mam nadzieję, że Twoja wnuczka wyrośnie na pewną siebie kobietę. Tego jej życzę.

        • 5 1

  • (2)

    To już powoli staje się nudne. Ciągłe to nawiązywanie do wybitnych Gdańszczan sprzed kilku wieków. Nazwijcie choć jeden tramwaj imieniem np. Koziołka Matołka albo Myszki Miki.

    • 12 46

    • co zo i-d-o-a

      Gratuluję. Nagroda złotego bębna. Za idealną pustkę w głowie :)

      • 11 2

    • Może nie tramwaj ale ulice

      Jasia i Małgosi
      oraz
      Kubusia Puchatka
      już są.

      • 7 0

  • a złoty będzie?

    • 3 1

  • powinno dodać się wizerunki patronów

    przy dzisiejszej technologii to żaden problem, a wyglądałoby ładniej, niż samo suche nazwisko

    • 19 1

  • (1)

    Jest w Gdańsku ulica Jeremiasza Falcka-Polonusa, nie wiadomo dlaczego zwana Falck-Polonusa, z nieodmienionym nazwiskiem.

    • 9 0

    • wiadomo, tylko trzeba umieć czytać

      • 1 0

  • Kiedy oprócz nazwiska na tramwajach będą tez podobizny patronów?

    • 11 2

  • Czekamy na tramwaj wielkiego gdańszczanina Arthura Greisera (4)

    • 5 19

    • (2)

      Zawsze brakowało wam polotu. Nawet dowcip macie żałosny. Frustracja, nieudacznictwo i brak perspektyw. Smutne macie życie.

      • 5 3

      • wam czyli komu? (1)

        • 1 4

        • Dancygerom. Przecież się podpisaliście. Nie dość, że frustraci to jeszcze niepełnosprawni ?

          • 6 0

    • Arthur Karl Greiser niemiecki polityk narodowosocjalistyczny, obergruppenführer SS, Namiestnik Rzeszy w Kraju Warty, przedtem prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska, zbrodniarz wojenny. Wikipedia
      Data i miejsce urodzenia: 22 stycznia 1897, Środa Wielkopolska
      Data i miejsce śmierci: 21 lipca 1946, Poznań
      Partia: Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
      Pozycja: Obergruppenführer
      Dzieci: Rotraut Fülleborn, Erhardt Greiser, Ingrid Greiser

      • 0 0

  • tez niemiecczy mial dziada z wer.... (4)

    • 4 12

    • Teska!

      wstawcie to tez nie Miec!

      • 0 4

    • czekamy na tram Lenina!bo tez był a ze na stoczni Budyn sie nie udało?!?

      twoim imieniem budyn ... tylko Taczki mozna!

      • 0 8

    • (1)

      Skąd te trolle nadają ? Jakaś piwnica na pustkowiu ? Nie stać ich na łączność ?

      • 7 0

      • Skąd to proste z Nowogrodzkiej, to kundle nasłane do szczekania przez plaszczaka komisarza wydziału propagandy kc pis.

        • 3 0

  • Kolejny ra (6)

    Chciałbym zwrócić uwagę że o ecnie zamieszkująca ludność Gdańska to potomkowie zaburzańskich przesiedleńców nie miejących nic wspólnego z kulturą niemiecką czy pruską.Wyrazem kompleksów jest Gdańs tez próba identyfikowania sie z niemcami i prusakami niegdyś zamieszkującymi Gdańsk.

    • 4 10

    • Zaburzańskich ? To gdzieś w okolicy Argentyny ?

      • 6 2

    • Kolejny raz dowiadujesz się, że zapewne masz na myśli "zabużańskich przesiedleńców" a nadal popełniasz ten sam błąd ortograficzny. Chodzisz w jakimś ciasnym kasku ?

      • 5 1

    • A skąd pochodzą Twoi przodkowie Arturze??? Twój komentarz wskazuje na kresy... głupoty przekazywanej w genach.

      • 3 0

    • do kolejny (2)

      współcześni gdańszczanie nie mają kompleksów : to władze miasta strasznie podlizują się starym niemcom, w ogóle nie pytając mieszkańców lub ignorując ich opinie.Precz z po-wską sitwą.

      • 1 6

      • Współcześni gdańszczanie nie mają kompleksów. Nie obawiają się, że uhonorowanie słynnego gdańszczanina Jeremiasza Falcka osłabi ich morale i poczucie polskości. Tylko nieudacznicy muszą się ciągle nadymać i dowartościowywać. Wszystkim dokoła opowiadać jacy są dumni i że nie mają kompleksów i nikomu nie muszą się podlizywać. Pewni siebie Polacy nawet nie zaprzątają sobie głowy takimi przesądami. Są wykształceni i otwarci na świat. Nie drżą ze strachu i nie szukają spisków za każdym rogiem. Nie wpadają w panikę na dźwięk obcojęzycznego nazwiska. Jestem dumny, że jestem takim Polakiem.

        • 5 1

      • gregre - to tak się teraz kamuflujesz tłuku jaworze.

        • 2 0

  • Nie ma współczesnych ? (1)

    Te nazwiska bardziej by pasowały do tramwajów konnych. Chyba że te obecne niewiele się różnią !

    • 4 8

    • Współcześni nadal żyją

      • 2 0

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

W którym roku Gdańsk po raz pierwszy stał się Wolnym Miastem?

 

Najczęściej czytane