Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Patroni tramwajów: Arthur Schopenhauer

Marcin Stąporek
30 sierpnia 2017 (artykuł sprzed 6 lat) 
Opinie (26)
Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?
Arthur Schopenhauer w 1852 r. Arthur Schopenhauer w 1852 r.

Arthur Schopenhauer w 1852 r.

Fot. Jacob Seib / Wikimedia Commons

W trzydziestym piątym odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Arthura Schopenhauera. Tydzień temu przedstawiliśmy fizyka i wynalazcę termometru rtęciowego - Daniela Gabriela Fahrenheita, a za tydzień opiszemy bł. Franciszka Rogaczewskiego.



Arthur Schopenhauer to jedno z najbardziej głośnych w świecie nazwisk związanych z Gdańskiem. Znacznie mniej znany jest fakt, że jeden z najważniejszych niemieckich filozofów XIX wieku przyszedł na świat jako poddany króla Stanisława Augusta. Co prawda powiązania z Polską były w tym czasie mocno już osłabione, gdyż od 1772 r. Gdańsk był zewsząd otoczony pruskim kordonem i np. matka filozofa, Johanna Schopenhauer, opisywała go w tym czasie jako w zasadzie wolne miasto, coś na kształt republiki kupieckiej.

Mały Arturek, urodzony w ojcowskiej kamienicy przy ul. Św. Ducha 114 (wg starej numeracji) 22 lutego 1788 r., miał zaledwie 5 lat, gdy w efekcie drugiego rozbioru Polski Gdańsk musiał się ugiąć i wpuścić do miasta Prusaków.

Niedługo po tym wydarzeniu rodzice Arthura podjęli decyzję o przeprowadzce do Hamburga, będącego w tym czasie wolnym miastem Rzeszy Niemieckiej. W pisanych prawie pół wieku później wspomnieniach, Johanna Schopenhauer przedstawiała ten fakt jako coś w rodzaju protestu swojego męża, Heinricha Florisa Schopenhauera, który miał być tak przywiązany do republikańskich wolności, że nie mógł i nie chciał żyć pod rządami absolutystycznych Hohenzollernów.

Dom rodzinny filozofa przy ul. Św. Ducha Dom rodzinny filozofa przy ul. Św. Ducha

Dom rodzinny filozofa przy ul. Św. Ducha

Fot. Marcin Stąporek

W rzeczywistości, jak zauważył historyk Peter Oliver Loew, pisana po tak długim czasie książka nie jest źródłem w pełni wiarygodnym. Przeprowadzka państwa Schopenhauerów mogła być zupełnie odosobnionym przypadkiem, a jej głównym powodem mogła być niezrównoważona osobowość Schopenhauera-ojca.

Młody Arthur wbrew oczekiwaniom rodziców nie przykładał się do nauki zawodu kupieckiego. Interesowały go raczej podróże po Europie i nauka języków.

Po przedwczesnej śmierci ojca skłócił się z matką i stał się mizoginem. Mając do dyspozycji fundusze odziedziczone po ojcu, w 1809 r. wstąpił na znany uniwersytet w Getyndze, dwa lata później przeniósł się na uczelnię berlińską, a w końcu trafił do Jeny i tam w 1813 r. doktoryzował się na podstawie pracy "Poczwórne źródło twierdzenia o podstawie dostatecznej".

Następnie udał się do Weimaru, gdzie poznał J. W. Goethego i pod jego wpływem napisał pracę "O widzeniu i barwach". Stamtąd pojechał do Drezna i zaczął tworzyć własny "system filozoficzny". Powstała wówczas jego najważniejsza praca "Świat jako wola i wyobrażenie". Choć początkowo nie zyskała ona rozgłosu, to jednak zapewniła Schopenhauerowi habilitację i możliwość wykładania na uniwersytecie w Berlinie jako tzw. Privatdozent.

Niewielkie zainteresowanie wykładami rozczarowało Arthura, który w 1831 r. przeniósł się do Frankfurtu nad Menem i, żyjąc z posiadanych kapitałów rodzinnych, poświęcił się całkowicie filozofii.

Karykatura filozofa spacerującego z pudlem Karykatura filozofa spacerującego z pudlem

Karykatura filozofa spacerującego z pudlem

Rys. Wilhelm Busch

Znany był z niezwykle regularnego trybu życia i z hodowania pudli. Uważano go za "uczonego próżniaka", co nie było zupełnie ścisłe, gdyż w domowym zaciszu intensywnie zajmował się pisaniem kolejnych dzieł, jak np. "Wola w naturze", "O wolności woli ludzkiej", "O podstawie moralności" oraz dwutomowego zbioru "Parerga i paralipomena". Ta ostatnia książka zapewniła mu w końcu uznanie i międzynarodowy rozgłos, a pewien Anglik nazwał Schopenhauera "największym z żyjących filozofów niemieckich".

Odtąd zaczął się kształtować swego rodzaju "snobizm na Schopenhauera", a jego prace "wypadało" czytać i rozmawiać o nich w towarzystwie. Nie doczekał się jednak Schopenhauer, w odróżnieniu od innych głośnych myślicieli, następców, pozostając w historii filozofii zjawiskiem odrębnym i oryginalnym.

Być może jedną z najciekawszych cech stworzonego przez niego systemu było odwołanie się do elementów zaczerpniętych z systemów filozoficzno-religijnych... Indii. Jak pisał "W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat trzy rzeczy wpłynęły na nas: filozofia Kanta, nieporównane postępy nauk przyrodniczych (...), wreszcie zaznajomienie się z literaturą sanskrycką, z braminizmem i buddyzmem, tymi dwiema najstarszymi i najbardziej rozpowszechnionymi religiami ludzkości". W tym czasie w Europie rosło zainteresowanie duchowością Indii, pojawiały się tłumaczenia najważniejszych dzieł i Schopenhauer znał m.in. przekłady "Bhagawadgity", "Upaniszady", a także pewne pisma buddyjskie czy lamaistyczne.

Pesymistyczny i stroniący od ludzi filozof doczekał się spokojnej śmierci, która zastała go przy śniadaniu w jego własnym domu we Frankfurcie nad Menem, 20 września 1860 r.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Zobacz także

Patroni gdańskich tramwajów (62)

Opinie (26) 2 zablokowane

  • 2017-08-30 09:20

    Schopenhauer (2)

    Można powiedzieć, że zaczął żyć "po raz drugi", tyle, że w Internecie, jako bohater niejednokrotnie niezłych memów, wyśmiewających bezsens życia i nieuchronność śmierci :)

    Isa

    6 lat

    • 21 0

    • 2017-08-30 09:58

      Memy (1)

      Siostro! Operacja się udała, proszę zabrać ciało do prosektorium :)

      Cierpienie

      6 lat

      • 3 3

      • 2017-08-31 09:32

        Kolejny Nazista urodzony w III Rzeszy?

        Dajcie już spokój. A Polaków Gdańsk nie POsiadal?

        6 lat

        • 0 4

  • 2017-08-30 09:21

    domu Schopenhauera nie ma - jest fasada i kompletne niewykorzystanie postaci w celach promocyjno (2)

    turystycznych. Zamiast stworzyć "prawdziwy" dom, zrobić wnętrza i festiwal schopenhauerowski jest g..wno i Budyń w tomacie. Oraz przeeksploatowany Grass, choć też po łepkach - tutaj zachowała się we Wrzeszczu oryginalna chata, ale zamiast niej otrzymany jasełkową inscenizację w Sierocińcu.

    Mądrzy nami nie rządzą.

    kr

    6 lat

    • 21 6

    • 2017-08-30 09:44

      Nie do konca sie zgadzam. (1)

      To ze jest fasada, nie ma nic wspolnego z budyniem. Jeszcze niedawno o Schopenhauerze sie nie mowilo, moze nawet odtworzyciele tego domu z lat 50ych o nim nic nie wiedzieli. Zeby stworzyc tam muzeum, trzeba by bylo wysiedlic mieszkancow. Schopenhauer nie byl wiazany z Gdanskiem, bo z tad wczesnie, jeszcze jako dziecko wyjechal i chyba nigdy o tym miescie nie wspominal. Juz bardziej znana byla jego matka, ktora byla autorka wspomnianych pamietnikow i wrogiem prusakow, co ja troche w oczach powojennych mieszkancow rehabilitowalo. A co do "festiwali schopenhauerowskich" to tez nikogo nie przyciagna. Wystarczy poswiecic mu miejsce w (nowym) muzeum miejskim, nazwac park, jakas wazna ulice (a nie zaulek w Oliwie). A Grass i Walesa to wspolczesne legendy, Grass jest wciaz czytany i sluzy wielu turystom jako przewodnik po Gdansku i lacznik z przeszloscia.

      m.p.

      6 lat

      • 5 3

      • 2017-08-30 09:58

        był związany z Gdańskiem jako miastem IRP i była jego słynna rodzina

        oczywiście - ludzi należy wysiedlić, wnętrza zmienić. W przypadku Grass z Wrzeszcza również należy mieszkańców przesiedlić, ale tak się robi na całym świecie. Każde duże i wiele małych miast w Niemczech ma swój "dom"

        Festiwal by nie przyciągnął? Np. festiwal-bitwa erystyczno - krasomówcza. Co roku, w śródmieściu, choćby publicznie, na zadany temat i pojedynki. To, że w lata 50-tych nie słyszano, nie znaczy że Budyń po 20 kadencjach dalej ma być głuchy. "Był sobie Gdańsk" Januszajtisa gdzie o filozofie było i to sporo ma już 50 lat.

        Rezygnowanie z domów to idiotyzm - wielkie muzeum miejskie to gargantuizm Historia in situ to jest to, po gdańsku robią Teleranek

        kr

        6 lat

        • 3 2

  • 2017-08-30 09:40

    Gdańsk powinien stanowczo bardziej promować marke w nawiązaniu do słynnych historycznych osób (7)

    poczynając od Kopernika przez Fahrenheita po Schopenhauera - ale także wielu innych znanych na całym swiecie

    oraz na unlikalnych rzeczach - od budowli (największy ceglany kosciół świata) po urzadzenia (zegary - jedyny chyba nadal zegar pulsarowy), itd...

    6 lat

    • 27 0

    • 2017-08-30 10:01

      prawie OK (3)

      Bo Kopernik nie miał zbyt wiele wspólnego z Gdańskiem. Raczej Heweliusz - spec od piwa, peryskopu i gwiazd, nasze "sokole oko" :)

      Najbardziej związane z Kopernikiem miasta w Polsce, to Toruń, Frombork, Kraków, Olsztyn.

      Mikuś

      6 lat

      • 2 1

      • 2017-08-30 11:04

        no ale jakis zwiazek jest (1)

        Śladami Mikołaja Kopernika

        Zapraszamy Państwa do apartamentu Mikołaja Kopernika – imponujący widok na plebanię Kościoła Mariackiego, gdzie mieszkał Mikołaj Kopernik i najpiękniejszą w Gdańsku ulicę Mariacką. Zgodnie z legendą wielki astronom bywał w tej komnacie pracując nad Narratio Prima - dziełem, wydanym w 1540 roku w Gdańsku.

        6 lat

        • 0 0

        • 2017-08-30 11:10

          Narratio Prima to nie jest dzieło Kopernika

          I nie ufaj fałszywym legendom

          Ignorantia neminem excusat

          6 lat

          • 0 0

      • 2017-08-30 12:49

        "Raczej Heweliusz - spec od piwa"

        Sorry, ale wszystko wskazuje, że dla Heweliusza piwo było złem koniecznym. Odziedziczył browar po ojcu, ale tak średnio zależało mu na jego rozwoju - jego pasją była jednak astronomia. Tak naprawdę sytuacje uratował fakt, że astronom miał olbrzymie szczęście do kobiet z którymi brał ślub. To właśnie jego żony trzymały pieczę nad jego piwnym interesem dzięki czemu mógł poświęcać się gwiazdom. Dlatego dziwi mnie, że ani Katarzyna Rebeschke ani Elżbieta Koopman nie są przez nasze miasto w żaden sposób uhonorowane, choćby tablicą pamiątkową...

        6 lat

        • 0 0

    • 2017-08-30 10:14

      Bonn ma dom Beethovena, Hamburg ma domy 3 kompozytorów (2)

      Gdańsk ma 8 domów Adamowicza

      kr

      6 lat

      • 6 3

      • 2017-08-30 10:26

        (1)

        Jaki z ciebie zazdrośnik, kawalerka na szadółkach - mogę się domyślać jak bardzo zazdrościć apartamentu w jelitkowie

        6 lat

        • 2 2

        • 2017-08-30 10:33

          zazdroszczę ukradzionego Miastu mieszkania na Browanej

          na przyszłą żonę - > studentkę ze Słupska. 60 metrów. Pozdrawiam Urząd Promocji Miasta

          kr

          6 lat

          • 2 1

  • 2017-08-30 09:45

    Mój sąsiad ze Świętego Ducha Artur Schopenhauer

    brzmi dumnie

    Sąsiad ze Świętego Ducha

    6 lat

    • 14 1

  • 2017-08-30 10:04

    Firestarter (1)

    Oprócz kwestii filozoficznych, myślę, że swoim wizerunkiem wywarł wpływ na członka zespołu The Prodigy :)

    BIPP!!!

    Mikuś

    6 lat

    • 13 0

    • 2017-08-30 12:45

      Mi bardziej przypomina Donalda T

      6 lat

      • 1 1

  • 2017-08-30 10:19

    No cóż chodzi o to aby Niemiec w Gdańsku poczuł się jak u siebie

    cycero

    6 lat

    • 9 12

  • 2017-08-30 10:21

    Pesymista (1)

    Byl apologeta pesymizmu, uwazal, ze zyjemy w najgorszym ze swiatow. Twierdzil, ze jedynym powodem, dla ktorego warto bylo zyc bylo zapoznanie sie z hinduskimi Upaniszadami. Czytalem, polecam.

    mex

    6 lat

    • 9 1

    • 2017-08-30 10:31

      wg niektórych asów na forum, Artura nikt nie zna i nie czyta i w ogóle promocja dorobku niepotrzeba

      chatę na chlewiki. Promocja mallami, budyniem i obywatelem z Tczewa. Ta nowa "gdańskość" sublimuje się w tunelu pod LOT-em.

      kr

      6 lat

      • 5 2

  • 2017-08-30 10:21

    "najpierw powieszę pranie...a potem siebie" ~ A. Schopenhauer

    6 lat

    • 12 0

  • 2017-08-30 11:58

    Więcej gdańszczan: Lech Bądkowski - jeszcze nie został uhonorowany

    Pisarz, Żołnierz, pierwszy rzecznik Solidarnosci 1980

    LB

    6 lat

    • 13 0

  • 2017-08-30 12:36

    Czyli na dobrą sprawę podobna sytuacja jak Fahrenheitem

    Urodził się w Gdańsku i w zasadzie nic poza tym.

    6 lat

    • 13 0

1
2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

6011

Ten tunel ratował kiedyś życie (69)

więcej (1566)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Ile lat w tym roku miałby Cristal?

 

Najczęściej czytane