• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nad morze lecą ważki i hitlerowcy

Jarosław Kus
26 maja 2017 (artykuł sprzed 6 lat) 
Narodowi socjaliści demonstrują na ulicach Gdańska na początku lat 30. XX wieku. Narodowi socjaliści demonstrują na ulicach Gdańska na początku lat 30. XX wieku.

Maj roku 1937 żegnał się z mieszkańcami Pomorza łagodną, trochę wietrzną, lecz ciepłą pogodą, inwazją ważek oraz wzmożoną działalnością bojówek hitlerowskich.



"Gazeta Gdańska" z 24 maja donosiła o "ogromnych chmarach ważek", które porywisty wiatr, "jaki w ciągu ostatnich dwóch dni dał się tak bardzo we znaki mieszkańcom Wybrzeża i Gdyni", przepędził w kierunku południowo-wschodnim, gdzie nieszczęsne owady "ginęły masami nad brzegami morza".

"Gromady jętek" zaobserwowano też "nad poszczególnymi dzielnicami Wrzeszcza i Oliwy" - jętki "leciały z kierunku morza wewnątrz lądu". Może był to zwiastun zapowiadanej "Gazecie" zmiany pogody?

Niespodziewana inwazja owadów nie sparaliżowała - na szczęście - otwarcia sezonu "w morskich kąpieliskach miejskich". Do użytku spragnionej morskich fal publiczności oddano trzy gdańskie plaże: w Jelitkowie, Brzeźnie i Siennej Hucie.

Niestety, już na początku nowego sezonu kąpielowego woda pochłonęła pierwsze ofiary śmiertelne - utonięcia odnotowano "w jeziorze pod Marianowem" i Nowym Porcie.

"Cudów przyrody" było tamtej wiosny więcej: oto w Gdyni wybuchł pożar, wywołany przez... wróbla z niedopałkiem! Pożar dachu domu "przy ulicy 10 lutego i Świętojańskiej" został szybko ugaszony dzięki przytomności umysłu przypadkowych przechodniów.

O wiele większym, niż wspomniane wędrówki owadów, kłopotem dla Gdańska była migracja... "starej gwardii" hitlerowskiej. Do Wolnego Miasta wybierało się 500 osób "pod kierownictwem zastępcy przywódcy stronnictwa narodowo-socjalistycznego Rudolfa Hessa i kierownika frontu pracy Rzeszy dr. [Roberta] Leya". Tą osobliwą "wycieczkę" zaplanowano na dzień 16 czerwca, kiedy to na Długim Rynku (obecnie Długi Targ) miała odbyć się "wielka manifestacja" z udziałem pięciu setek "gości" ze "starej gwardii".

Rosnące wpływy ruchu hitlerowskiego potęgowały wzrost nastrojów antypolskich w Wolnym Mieście. Polaków szykanowano z wielu różnych powodów, jak chociażby za polskojęzyczną edukację dzieci. Piekarzowi Czapiewskiemu "zdemolowano mieszkanie za to, że posyłał dzieci na naukę języka polskiego".

W podobnej sytuacji znajdowali się również inni zamieszkali na terenie Wolnego Miasta Polacy, bojkotowani przez miejscowe, niemieckie, "czynniki partyjne". Czapiewski, w krótkim czasie zmuszony "zwinąć swoją piekarnię i wogóle wynieść się z Schönebergu", postanowił przeprowadzić się do polskiego Starogardu, swój dotychczasowy dom zostawiając w dzierżawie Macierzy Szkolnej. Zanim jednak do budynku wprowadził się nowy najemca, mieszkanie Czapiewskiego zostało zajęte przez władzę niemiecką (w postaci zastępcy sołtysa i policji) i przekazane "bezdomnemu towarzyszowi", czyli członkowi partii narodowo-socjalistycznej. Tym oto sposobem "za pobieranie nauki języka polskiego na Ziemi Gdańskiej" różnymi środkami" zmuszano Polaków nie tylko "do emigracji i porzucenia własnego warsztatu pracy", ale pozbawiano ich "prawa dysponowania swą własnością". Nic więc dziwnego, że takie incydenty "wielką troską przejmowały całą Polonię Gdańską"...

...która, w obliczu narastającego niebezpieczeństwa ze strony niemieckiej, postanowiła w końcu zewrzeć swe szyki, bowiem Polacy mieszkający w Gdańsku zamiast współpracować, konkurowali ze sobą w dwóch odrębnych organizacjach.

Pierwszą z nich była Gmina Polska, która powstała 21 kwietnia 1921 r. Do Gminy mogli należeć wyłącznie Polacy wyznania chrześcijańskiego, legitymujący się obywatelstwem gdańskim. W ramach Gminy funkcjonowało szereg wydziałów zajmujących się poszczególnymi dziedzinami życia; były to: wydział szkolny, kulturalno-oświatowy, opieki społecznej, kościelny, prawno-polityczny, urzędniczy i wiejski.

Z kolei w roku 1933 powstał Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, organizacja posiadająca pełne i oficjalne poparcie władz polskich, reprezentowanych przez Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Do Związku mogli wstępować również Polacy nie posiadający gdańskiego obywatelstwa. Powstanie Związku spowodowało wstrzymanie dotychczasowego finansowania przez rząd Gminy Polskiej, doprowadzając tym samym do otwartego konfliktu dwóch organizacji polonijnych. Dopiero rosnące zagrożenie ze strony narodowych socjalistów uzmysłowiło gdańskiej Polonii konieczność zjednoczenia i współpracy. Nie było to sprawą łatwą, więc do porozumienia doszło dopiero w roku 1937, co było możliwe głównie dzięki osobistemu zaangażowaniu Komisarza Generalnego RP Mariana Chodackiego. Uroczystą deklarację zjednoczeniową podpisano 2 maja 1937 r. i oficjalnie ogłoszono 3 maja, podczas uroczystej akademii, jednak formalne powstanie nowej organizacji o nazwie Gmina Polska - Związek Polaków nastąpiło 23 maja.

Zjednoczona Polonia działała niezwykle aktywnie, czego wyrazem było "uroczyste poświęcenie Domu Polskiego w Sopotach", otworzonego po kilkutygodniowym remoncie przeprowadzonym z inicjatywy zarządu okręgowego Polskich Związków Obrońców Ojczyzny w Gdańsku.

Dom Polski w Sopocie, który był "jedynym lokalem polskim w Sopotach", stał się teraz "prawdziwym ogniskiem w całym tego słowa znaczeniu dla Polonii sopockiej".

Sprawy gdańskich Polaków obszernie komentowała prasa niemiecka, wykazując jednak - tradycyjnie już - "trochę za mało orientacji w sprawie Polonii gdańskiej".

Może berlińscy dziennikarze powinni byli skorzystać z usług Władzia, jasnowidza z Grudziądza, który "przepowiadał zdumiewająco" nie tylko przeszłość, ale również i przyszłość, a nawet i teraźniejszość...


Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 117 z 24 maja 1937 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.

Opinie (108) 9 zablokowanych

  • Wróbel (3)

    z niedopałkiem - i nieszczęście gotowe...

    • 17 2

    • jak Rzesza (1)

      to moze to Rzeszanie byli?

      • 1 6

      • Zapytaj jasnowidza Władzia :)

        • 7 1

    • biedni zwolennicy przywrócenia WMG nie wiedzą co napisać

      • 0 2

  • Info "Znalezienie zwłkok topielca" (6)

    W basenie portowym , zwłoki zidentyfikowano jako włoskiego marynarza.Dokonał tego znany gdański detektyw Bednarski, spytany skąd wiedział, że to Włoch odpowiedział,że to proste bo z d... wystawał mu makaron.

    • 26 21

    • gratulacje

      dowcipne jak cholera

      • 9 2

    • danziger bowke alias spytany (1)

      prawie ukończył podstawówkę, przeszkodził mu w tym makaron ...

      • 8 3

      • prawie ukończył podstawówkę,

        Nie wylewaj tu swoich frustracji, że do szkoły miałeś pod górkę.

        • 0 2

    • (1)

      He he he
      W kręgach intelektualnych musisz święcić triumfy.

      • 8 4

      • Tak, zaraz po tobie.

        • 1 2

    • "Bednarski na kłopoty ma zawsze środek złoty"

      temat z hitlerowcami na czasie :)

      • 3 0

  • Marsz narodowych socjalistów, marsz narodowców z ONR - znajdź róźnice (21)

    • 55 45

    • Żadna. Dla jednych i drugich jesteś głupi (1)

      • 16 25

      • cieszę się z tego.

        Myślę, że onrowcy mają mniejsze pindolki, niż narodowi socjaliści. Innych różnic nie widać.

        • 12 17

    • ten pierwszy to dzis KOD i PO (1)

      • 18 18

      • zwolennicy wielkiej europy czyli platfusy i inne kodziarstwo to dokładnie tacy sami jak wielkiej - 1000 letniej rzeszy

        • 10 11

    • Halerz i grosz, (3)

      Oba były moje, tak moje,
      Halerz stał się wodą,
      Grosz stał się winem, tak winem,
      Halerz stał się wodą,
      Grosz stał się winem.

      Gospodarze i dziewczyny,
      Wołają oboje: "Ach!", "Ach!",
      Gospodarze, gdy nadchodzę,
      Dziewczyny, gdy idę, tak idę.
      Gospodarze, gdy nadchodzę,
      Dziewczyny, gdy idę.

      To była wielka radość,
      Gdy go stworzył Pan Bóg
      Facet, jak aksamit i jedwab,
      Szkoda tylko, że pijak tak pijak
      Facet, jak aksamit i jedwab,
      Szkoda tylko, że pijak.

      • 4 3

      • Hai-di, hai-do, hai-da (1)

        Szaleńcy i mordercy podpalili pół świata ale jedno co im się udało to marsze ...
        Ciekawe kto to tak udanie tworzył?

        • 0 1

        • Wielu twórców...

          podobnie jak teraz. Niektórzy lubią ciepełko przy władzy.

          • 2 0

      • Ein Heller und ein Batzen to piosenka ludowa stworzona długo przed erą hitlerowskiego reżimu.

        • 2 0

    • (3)

      Toś sz*aciarzu błysnął.

      • 8 13

      • ot i typowy argument hitlerowca (2)

        szczekot,
        czy trzeba coś więcej dodawać?

        • 7 4

        • Należałoby dowieść (1)

          takiej tezy; spróbuj, nawet doprowadzając dowód do absurdu...

          • 1 4

          • pisz po polsku ruska gnido

            • 1 1

    • Nie porównujcie Nazistów do ONR-u (7)

      bo polscy Narodowcy ginęli chociażby w Oświęcimiu za współwięźniów narodowości żydowskiej ,Polacy jako jedyni nie poparli w Europie Hitlera więc nie porównujcie lewacy ich do nazistów bo macie zero wiedzy !!!

      • 8 13

      • Masz rację (5)

        ale teraz palą kukłę Żyda... bezkarnie.

        • 11 5

        • bezkarnie to pluje na polaków żyd gross, pisząc banialuki i kłamstwa (4)

          francuzi którzy kolaborowali z niemcami i gdzie ukrywanie żydów nie było karane śmiercią tak jak w Polsce żydów wydawali na kopy i nikt za to po wojnie nie odpowiedział

          • 7 8

          • Jak byś nie był abderytą w zarzyganej koszulce z orłem ,to byś wiedział ,że nawet niedawno skazano we Francji kolaboranta a tuż po wojnie były setki procesów.

            • 2 3

          • kompletny, putinowski idiota

            idź lepiej lizać paluchy proboszczowi
            pusty łbie

            • 2 3

          • NSZowcy wydawali Polaków ukrywających Żydów (1)

            Taka tradycja, że bliższy narodowiec niemiecki, niż Polak ukrywający bliźniego w piwnicy.

            • 5 1

            • NSZowcy dosawali medal sprawiedliwych wśród narodó świata

              Np. szef NSZ na Pomorzu.
              nie pisz bzdur

              • 0 1

      • ONR to faszyści

        Tyle w temacie. A nazwanie się radyklany front polski to przejaw radykalnego debilizmu. Faszyści zniszczyli Europę w latach 1939 -1345, a przez ich działania nasz kraj był przez ponad 45 lat pod okupacją sowiecką. Dlatego faszyzm z każdej postaci trzeba tępić by po raz kolejny nie zniszczył naszego kraju.

        • 3 0

    • Człowiek Zawiść

      Doucz się lamusie. Narodowe poglądy polskie, to zgoła coś innego.

      • 2 2

  • Przeszukałem stare atlasy i nie mogę namierzyć państwa o nazwie Hitlerowo (29)

    Bo chyba stąd pochodzili ci Hitlerowcy

    • 45 24

    • Mówili oczywiscie po hitlerowsku... (13)

      • 18 8

      • po nazistowsku (2)

        • 8 6

        • określenie naziści powstało w niemczech dopiero w latach 70 uw. To w ramach udawania ze to nie niemcy wywołali II wojnę światową (1)

          tylko kosmici z planety Nazizm. To tak w ramach starych map.

          • 12 5

          • I dlatego w Polsce już za PRL budowano pomniki ofiar hitleryzmu?

            Jak np cmentarz na Zaspie :)

            Po prostu ludzie nieco bardziej wyrafinowani niż wy dostrzegają, że jeśli pierwszymi ofiarami Hitlera byli Niemcy (intelektualiści, Żydzi, homosie, chorzy psychicznie) to można jednego od drugiego odróżnić :)

            • 5 2

      • Ryczeli

        i skandowali. Mówić nie umieli :)

        • 10 3

      • zaputaj Tuska (8)

        jego daiadek byl w wojsku nazistowskim, hitlerowskim albo niemieckim

        • 7 11

        • Rosjanie (5)

          w czasach carskich też organizowali branki młodzież do wojska. Na dwadzieścia pięć lat. Podobnie było na Pomorzu i Śląsku podczas II wojny światowej. Nie wiesz o tym? Znasz życiorys dziadka Tuska? Wzięty i wcielony do Wehrmachtu, uciekł...

          • 10 2

          • uciekł? ale dopiero wtedy kiedy nawet niemcy już go nie potrzebowali (3)

            Co do życiorysu to każdy można tak ułożyć ze zostanie świętym to tylko fantazja piszącego ogranicza czas i miejsce. Zawsze można było nie podpisywać folkslisty.

            • 1 8

            • vide zyciorys Bartoszewskiego (1)

              ktory potwierdzil. .. Bartoszewski

              • 2 5

              • Co

                potwierdził Bartoszewski?

                • 3 1

            • Można było

              Tyle tylko, że do wojska Niemcy brali tych, którzy nie podpisali.

              • 4 2

          • i strzelal tylko w powietrze czy gral w orkiestrze?

            • 3 5

        • Spytaj się Tw balbinę jego przodek to carski generał kat Polaków , a jego syn prawe ramię Dzierżyńskiego w Odessie.

          • 5 0

        • Najpierw był w obozie koncentracyjnym Stutthof, potem na robotach, a wreszcie w armii. Naprawdę myślisz, ze eto była kariera z wyboru? Czy też może po prostu trudny los polskiej mniejszości z Wolnego Miasta?

          • 4 0

    • (3)

      Hitlerowcy/Nazisci przyszli do Polski uratować Żydów, których nękali Polacy.
      Tak było
      Ps. To wybielanie historii na czyjeś? zlecenie jest bardzo żałosne i smutne. Ciekawe czy jakbyśmy w tych czasach zaatakowali jakiś kraj to by mówiono, że to "pisowcy" czy jacyś "peowcy".
      O Polsce nikt by nie wspomniał...

      • 21 7

      • niemcy zaklamuja historie na potege (1)

        • 19 8

        • buda ruski trolu

          • 3 4

      • tak.na caluskim swiecie chcieli ratowac zydow...prosze cie

        • 0 0

    • Rzesza

      wymieniona jest w notce prasowej z 1937 roku - i w omówieniu tejże. W latach trzydziestych dwudziestego wieku była jedna Rzesza... i jeden Rudolf Hess w tejże Rzeszy... Znasz alfabet, ale czytać nie potrafisz, że o elementarnej znajomości faktów historycznych nie wspomnę. Ucz się, zamiast judzić. Zacznij od tekstu o Ali i kocie (jest w Elementarzu). Potem przejdź do trudniejszych tekstów :)

      • 13 1

    • (2)

      Hitlerowi nie istnieje jest za to Wejherowo

      • 2 8

      • Lasy Wejherowa

        a potem, długo, długo nic.

        • 1 4

      • W Wejherowie sa Wejherowcy?

        • 4 1

    • Słowianie mają jakąś manierę nazywania ideologii od nazwiska lidera (4)

      staliniści, leniniści, trockiści, korwiniści, hitlerowcy, banderowcy....

      • 4 8

      • Peronistów

        też Słowianie wymyślili...

        • 5 2

      • Tuskowcy (2)

        • 4 3

        • Bredzisz (1)

          • 3 2

          • Kaczyści a może kurduplaści

            • 3 1

    • No właśnie.. (1)

      Nie było hitlerowca i hitlerowców, była III rzesza więc powinni przyjechać trzeciorzeszowcy. Trzymajmy się faktów!
      Trzeciorzeszowcy zakłamują historię!

      • 5 3

      • Trzecirzeszowcy i Rzeszowianie. ..

        • 3 1

  • (8)

    Kłaniają się "Wspomnienia Gdańskiego Bówki" Zwarry - on wszystko już opisał co ważne, bez jakichś pierdół z ważkami.

    • 15 7

    • No i chwała ci, (5)

      że przeczytałeś jedną książkę. Teraz kolej na następną...

      • 3 4

      • Życie i przygody Remusa

        • 2 2

      • (3)

        Wspomnienia... To kilka tomów.
        Wyszedłeś na laika.

        • 4 3

        • Tomów kilka (2)

          książka jedna... Nie wyszedłeś jesteś laikiem.

          • 1 3

          • "mundry inaczej" (1)

            Zamiast skomlić jak ta miernota z broszką w sejmie, odpowiedz na proste pytanie: czytałeś książkę Brunona Zwarry.

            • 1 3

            • A jeśli nie?

              A jeśli tak?

              • 0 3

    • "Pierdóły

      z ważkami są dlatego, że przyleciały. A hitlerowcy dlatego, że dopiero mieli "przylecieć" - w czerwcu. Nie widzę sprzeczności. Istnienie ważek nie wyklucza istnienia hitlerowców.

      • 1 0

    • teraz w modzie jest esesman Grass

      a nie Zwarra

      • 0 3

  • Głupotą było umierać i bić się za niemiecki gdańsk (6)

    trzeba było przeciągać sprawę i odpuścić hitlerowi. beck sie pogubił

    • 9 31

    • Gliwice (4)

      były przed Gdańskiem (prowokacja 31 sierpnia). A wcześniej Anschluss Austrii, rozbiór Czechosłowacji i taaakie tam. Beck był w porządku, a Gdańsk - wymówką Hitlera. O pakcie Ribbentrop Mołotow też nie słyszałeś.... A przeciągać to można linę w czasie jarmarku.

      • 13 6

      • Rozbiór Czechosłowacji, chodzi Ci o zajęcie Czechosłowacji przez Niemców i Polaków? (3)

        • 6 6

        • Nie (2)

          chodzi mi o Bolesława Rudego i jego kumpla Chrobrego :)

          • 7 3

          • A Rudy Donald I zwany Tuskiem? (1)

            • 3 4

            • Jest rudy

              O co pytasz?

              • 3 1

    • Trąci śledziem na kilometr.

      • 1 5

  • euronaziści z KODu i powiązane partie? (3)

    Teraz dla odmiany demonstrują ciągle narodowi-euronaziści z KODu i powiązane partie?

    • 20 29

    • Zwłaszcza 10 kwietnia (1)

      demonstrują :)

      • 4 3

      • Zwłaszcza 10 kwietnia demonstrują :)

        Demonstrują ,nie! szlajają się po Krakowskim Przedmieściu w ataku szaleństwa smoleńskiego.

        • 3 0

    • o, ruskie trole w akcji

      możecie tylko ujadać,
      to cała ruska potęga, skowyt

      • 4 1

  • (3)

    Dziwny artykuł ważki kontra hitlerowcy i waśnie Polskich organizacji-rozumiem miał być klimat w pigułce podbudowany rzetelną wiedzą niestety za trudny dla nieoczytanej większości (posty)choć faktograficznie rzetelny i prawdziwy

    • 4 6

    • Dlatego

      tak ważna jest edukacja. I czytanie książek. Różnych. Nie chodzi - w artykule - o klimat, chodzi raczej o pokazanie problemów i okoliczności życia mieszkańców w okresie międzywojennym.

      • 1 2

    • -gimnazjum 1939 (1)

      Pokazałeś, że nawet podstawówki nie skończyłeś ,bo "polskich" to przymiotnik i pisze się małą literą.

      • 2 2

      • Ale ten gamoń zaraz Ci napisze, że on tak z szacunku dużą literą napisał, z szacunku do tych polskich organizacji :)
        A zaraz potem dopieprzy się, że nie pisze się "dużą" tylko "wielką". Taki standard.

        • 1 1

  • Wygladają jak dzuisiaj chłopcy z ONR! (4)

    Wzorzec "metra"

    • 34 20

    • A Bóg (3)

      znowu jest z nimi...

      • 12 5

      • Przewodnie hasło tego motłochu to : buk,humor,dziczyzna

        • 5 4

      • Watykan zawsze kolaborował z władzą (1)

        najpierw wykształcili Stalina i Hitlera w jezuickich klasztorach
        a potem nimi sterowali zza zasłony,
        cały Watykan, zbrodnicza organizacja działająca przeciwko ludzkości

        • 5 3

        • Weź tabletki nim objawy się nasilą!

          • 3 6

  • (2)

    Byłem przekonany, że to PIS ćwiczy przed miesięcznicą

    • 19 21

    • nazikatobolszewickie popłuczyny

      • 2 5

    • no widzisz jaki ty głu pi.

      • 4 2

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Gdzie pochowani są średniowieczni pomorscy władcy?

 

Najczęściej czytane