• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Młodość gangstera: Zachar w dokumentach służb PRL

Karol Nawrocki - autor jest historykiem, pracownikiem IPN w Gdańsku
10 lutego 2012 (artykuł sprzed 12 lat) 
Wniosek o założenie kwestionariusza ewidencyjnego młodego Daniela Zacharzewskiego, wystawiony przez oficera Wojsk Ochrony Pogranicza. Wniosek o założenie kwestionariusza ewidencyjnego młodego Daniela Zacharzewskiego, wystawiony przez oficera Wojsk Ochrony Pogranicza.

Trójmiasto nigdy nie mogło narzekać na brak barwnych postaci w lokalnym świecie przestępczym. Nikoś, Szwarceneger, Wróbel, Zachar - ich działalność przestępczą reporterzy kryminalni znali i opisali już lata temu ze szczegółami. Jednak w tych życiorysach ciągle można znaleźć coś nowego.



Coś, co odtworzyć najtrudniej, to moment, w którym - uproszczając - zwykły człowiek staje się przestępcą. Bo przecież bycie gangsterem nie jest zapisane w genach, a jest raczej wypadkową zebranego doświadczenia oraz splotu życiowych sytuacji. Mając świadomość takiej cezury w życiu każdego przestępcy, nie powinniśmy się dziwić jak bardzo innym człowiekiem był Daniel "Zachar" Zacharzewski w latach dwutysięcznych i pod koniec lat 80.

Herkules zaraz po Charonie

Informacje o młodości "Zachara" znaleźć można w dokumentach operacyjnych Granicznej Placówki Kontrolnej Wojsk Ochrony Pogranicza (GPK WOP) zgromadzonych w archiwum IPN. Czemu Straż Graniczna zainteresowała się 20 letnim wówczas, nikomu nie znanym adeptem fachu piekarskiego?

Otóż 24 maja 1987 roku Daniel Zacharzewski postanowił zrealizować swoje marzenie i opuścić PRL. Jako że nie mógł uzyskać paszportu, ukrył się w kontenerze statku "Bronisław Lachowicz", płynącym z Gdyni do Bremerhaven. Ucieczka nie mogła się udać, bowiem od początku była monitorowana operacyjnie przez WOP w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania (SOR) o kryptonimie "Charon". Niedoszły emigrant za swój czyn został skazany przez Sąd Rejonowy w Gdyni na 1 rok ograniczenia wolności, potrącono mu również 25 procent jego przyszłych zarobków na rzecz Fundacji Pomocy Mieszkaniowej dla sierot w Poznaniu.

Z obawy, że Zacharzewski powróci do planów ucieczki, 11 sierpnia 1988 roku w WOP założono na niego tzw. Kwestionariusz Ewidencyjny (KE), w którego ramach śledzono zachowanie "Zachara". Kwestionariuszowi nadano znamienny tytuł "Herkules-1", sygnalizując, że dotyczy on człowieka - jak na tamte czasy - fizycznie silnego.

"Dobry chłopak"

Wszczęcie sprawy "Herkules-1" pozwala nam dziś poznać "drugą twarz" znanego wybrzeżowego gangstera. W 1988 roku młody "Zachar" jest bramkarzem w jelitkowskim klubie nocnym "Caro". Dorabia także w popularnym "Rudym Kocie". Stąd operacyjne sprawdzenie "Zachara" rozpoczęto od "rozpytania" szatniarzy w "Caro". Nie byli zbyt rozmowni i poinformowali służby jedynie o tym, że pracuje on na umowę-zlecenie. Nieco więcej informacji podpytującym funkcjonariuszom dostarczył sam szef klubu, Wojciech B., zaznaczając że "Zachar" to dobry chłopak, poświęcający się wyłącznie pracy i treningowi.

To właśnie treningi kulturystyki były tym, co pochłaniało całą energię Zacharzewskiego w tamtym okresie. Nie palił papierosów, nie pił alkoholu - tylko trenował. Jak wynika z dokumentów, całe życie towarzyskie "Zachara" toczyło się w tym czasie na siłowni przy ul. Mickiewicza w Gdańsku. Treningi odbywał z przyjacielem Markiem Cz. ("Herkules - 2"), ze swoim bratem Pawłem (uczniem Liceum Ekonomicznego w Sopocie), Ryszardem P., który niedawno ukończył zasadniczą służbę wojskową, Jackiem H. oraz z inwalidą Zdzisławem M. (uczeń Liceum Ogólnokształcącego nr 2).

Ta podobna do innych, grupa młodzieży schyłku PRL, wzbudzała jednak wciąż zainteresowanie WOP. Prowadzący sprawę "Herkules" chorąży sztabowy M. Naruszewicz zamierzał zwerbować wśród trenujących Osobowe Źródło Informacji. OZI miałby na celu dostarczać wiadomości o koledze z siłowni - "Zacharze". Według innego dokumentu OZI na siłowni był już wykorzystywany. Znajdował się jednak nie "na stanie" WOP, a był w dyspozycji sierżanta Kapeluśniaka z III posterunku Milicji Obywatelskiej na Przymorzu.

Inwigilacja młodych kulturystów nie przynosiła jednak oczekiwanych efektów. Po prostu pracowali w nocy, a trenowali w dzień - nic więcej. Opinię tę potwierdziła przepytywana przez funkcjonariusza WOP sprzątaczka z bloku, w którym znajdowała się siłownia. Pani Krystyna zeznawała: "Byłam tam kilkakrotnie i nie zauważyłam, by spożywało się tam alkohol, bądź sprowadzało dziewczyny. Chłopaki wciąż trenują". Takie same zdanie o "Zacharze" i jego kolegach wyrobił sobie dzielnicowy MO sierżant Paweł Zakrzewski. Po przeprowadzeniu wśród mieszkańców bloku przy ul. Jana Kochanowskiego wywiadu środowiskowego, Zakrzewski odnotował: "chłopcy z siłowni nad piekarnią przy ulicy Kochanowskiego 72 to obecnie bardzo grzeczni i sympatyczni młodzieńcy".

Niezrealizowane plany

"Zachar" wiedział, że jest inwigilowany. Powiedział mu o tym podczas spotkania w dniu 12 grudnia 1988 roku oficer operacyjny WOP. Młody Zacharzewski był tym oburzony, zaznaczał, że nie wyobraża sobie, by błąd popełniony w młodości nie pozwolił mu teraz normalnie żyć. Podczas rozmowy był impulsywny. Przekonywał, że kończy właśnie naukę zawodu (piekarz - cukiernik), planuje podjąć etatową pracę, a na Wielkanoc 1989 r. chce się ożenić. Co więcej, narzekał, że brak paszportu uniemożliwił mu wzięcie udziału w międzynarodowych zawodach kulturystycznych (Węgry, NRD), w których miał duże szanse odnieść sukces. Wspomniał też, że jego głównym, odległym celem jest dołączenie do sióstr, które na stałe wyjechały do Australii, gdzie podjęły pracę urzędniczą. "Zachar" uspokoił się dopiero w momencie, gdy oficer obiecał, że ich rozmowa pomoże mu w szybszym uzyskaniu paszportu. Rozmowa nie przyniosła jednak bezpośredniego efektu i jeszcze kilka miesięcy wyjazd "Zachara" był niemożliwy.

"Na właściwej drodze"

Dopiero "w związku ze zmianą polityki paszportowej MSW" (kończyły się w tym czasie obrady Okrągłego Stołu) oraz na skutek "poprawy zachowania figuranta" 3 kwietnia 1989 r. zamknięto Kwestionariusz Ewidencyjny "Herkules-1". Odtąd Zacharzewski mógł swobodnie starać się o paszport. Wszystko wskazywało na to, że młodzieńcze "szaleństwa" ma już za sobą, a przed sobą karierę sportową lub czeladniczą. Jak wydawało się wówczas, najlepiej sytuację wchodzącego w dorosłość Zacharzewskiego skomentował dzielnicowy MO z Przymorza: "należy z całą pewnością stwierdzić iż niewiele jest osób, które potrafią tak krytycznie ocenić swoje postępowanie i wejść na właściwą drogę"...

O tym, jak dalej potoczyło się życie Daniela Zacharzewskiego, przeczytasz w artykule Z jak Zachar.

14 lipca 2009 r. Zachar został zamordowany przy pętli autobusowej w Oliwie. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: kulisy zabójstwa Daniela Zacharzewskiego
Karol Nawrocki - autor jest historykiem, pracownikiem IPN w Gdańsku

Opinie (134) ponad 10 zablokowanych

  • Po co pisać o bandytach? (4)

    Lepiej o kimś, kto jest pozytywnym przykładem. Nie nadawajmy znaczenia, rozgłosu tym, którzy powinni zostać zapomniani.

    • 247 59

    • sssss (1)

      jestes wagin...... czlowieku, to byl dobry czlowiek BARDZO dobry byl troche zagubiony, DANIEL PAMIETAMY

      • 9 33

      • :|

        • 1 6

    • Widac pelno obroncow tego smiecia

      Pewnie obszczymurki korzystaly na ludzkiej tragedii, wszy!

      • 7 6

    • nie mart się o Tobie na pewno zapomną

      W Gdańsku powinna być ulica Zachara i Nikosia

      • 2 3

  • No ku..a jeszcze bochatera z Zachara zrobią (4)

    Dziki kraj

    • 218 47

    • Kumam, że ferie jeszcze ale...

      sprawdź w słowniku jak się pisze 'boHater'.

      • 20 7

    • Bohatera opozycjonistę :-) (1)

      do ECS z tą rzewną historią :-)

      • 20 1

      • nadać

        ECS imię - DANIEL Herkules!

        • 12 0

    • nie zrobią bo już zrobili :)

      nie zrobią bo już zrobili , a zresztą sam artykuł mówi jaki mógł by być uczciwy farmer w Australii , gdyby nie ustrój komunistyczny , a następnie ostry skręt ku wolności !! Wszystkiemu co złe wczoraj i dziś winne jest państwo !!!

      • 5 1

  • Idioto dziki przez takich jak ty. (4)

    jak nie umniesz czytac to nie czytaj. nie wynika z artykulu ze to bohater tylko ze sa rozne koleje losu i nie wiadomo co by bylo gdyby komunisci go wypuscili z zapyzialego prl. to byl gangster ale czemus nim zostal. bardzo dobry art. szkoda tylko ze niewiemy czemu w koncu zachar nie wyjechal.

    • 65 48

    • Bo go Renoma złapała bez biletu.

      • 25 1

    • zdecydowanie nie umnim..

      • 6 0

    • Ale kogo to obchodzi????????

      • 1 3

    • Koleja losu nazywaz prymitywa ktory bil i okradal ludzi, sprzedawal smierc dzieciakom?

      Pale bym ci na tepej glacy polamal, moze by cos dotarlo!!!

      • 5 2

  • To dobry chłopak był i mało pił. (1)

    • 110 15

    • Właśnie !!!

      • 3 3

  • Temat won !!! (3)

    Widać ,że bandziory to barwne postacie i trzeba o nich pisać.
    Wśród ludzi uczciwych jest wielu o których mozna pisać ale jak widać przestępcy to jakieś święte krowy.
    Admin wyrzuć ten temat .Widać jakich masz idoli.Żenada

    • 94 52

    • Do Yetki!!! (1)

      Jestes zwyklym BURAKIEM ,ktory nie interesuje sie niczym oprucz wlasnego nosa!!!!! Prostak!!!!!!

      • 9 25

      • Nie napinaj się tak inteligencie po zawodówce. Ten "burak" ma rację. Za dużo się pisze o śmieciach tworząc "legendy". Nie opowiada się o wszach wytępionych we własnym owłosieniu.

        PS. Pisze się "oprócz"

        • 13 9

    • człowieka trzeba poznać by wydać opinię

      • 3 0

  • Czym ty sie różnisz od lewego buta?

    • 4 4

  • (3)

    Chłopaki, czy z pseudonimem "Odwiert" nadaje się do biznesu?

    • 42 4

    • Niet...

      lepszy jest 'sznycel', 'karkowka', 'silniak'...

      • 7 1

    • Odpierd?

      • 5 3

    • tak

      naftowego

      • 4 0

  • (2)

    Na zdjęciu wygląda jak ten koleś z Bayer Full

    • 47 7

    • Pokaż swoją twarz...

      jeśli ją masz.

      • 4 8

    • ty jesteś młody albo bardzo głupi....Dżejms

      • 4 12

  • Jak sie ktoś nie nauczył w podstawówce czytać ze zrozumieniem to niech sie nie wypowaida jak nie rozumie przeczytanego tekstu!! to jest dopiero żenada;(

    • 15 9

  • Piekny przykład (3)

    ludzie, którzy sporo czasu spedzają na siłowni są spokojni. Dopoki ktoś nie zabroni im się dalej rozwijać

    • 49 9

    • Są spokojni... (1)

      dopóki nie zaczną kuracji metanabolem, testosteronem czy innym ścierwem.

      • 26 3

      • Metaboliki+alkohol+narkotyki i kazdy moze byc gangsterem bo bedzie mial juz papke zamiast mozgu ktora bedzie pozwalala tylko na danie komus w morde i zabraniu pieniedzy.

        • 6 3

    • :)

      Albo dopóki mogą ćwiczyć w spokoju i w dodatku tam gdzie chcą :)

      • 3 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

W którym roku zamknięto basen na Polance Redłowskiej?

 

Najczęściej czytane