• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia Cristalu. Początki "najelegantszego lokalu Wybrzeża"

Jarosław Wasielewski
8 kwietnia 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
Cristal na pocztówce z 1962 roku. fot. J. Uklejewski (ze zbiorów autora). Cristal na pocztówce z 1962 roku. fot. J. Uklejewski (ze zbiorów autora).

Owiany legendą, nieistniejący już Cristal, był przez kilka dekad miejscem wyjątkowym na kulinarno-rozrywkowej mapie Trójmiasta. Warto przypomnieć jego początki.



Chociaż w pierwszych powojennych latach we Wrzeszczu działało wiele barów i restauracji, to jednak żadne z tych miejsc nie zyskało renomy lokalu eleganckiego, takiego, w którym można dobrze zjeść i gdzie warto się pokazać. Największa - i w tamtym czasie funkcjonalnie najważniejsza - dzielnica Gdańska, była pod tym względem upośledzona. Bardziej wymagająca klientela w poszukiwaniu doznań kulinarnych udawała się do Hotelu Monopol, działającego vis-á-vis Dworca Głównego, lub do sopockiego Grand Hotelu.

"Reprezentacyjny lokal gastronomiczny"

O budowie nowego "pawilonu gastronomicznego" w centrum Wrzeszcza zaczęto mówić pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Jego lokalizację wybrano nieprzypadkowo: popularny skwer przy szerokiej promenadzie łączącej dworzec kolejowy z handlową al. Grunwaldzką, w bezpośrednim sąsiedztwie działającego od końca 1951 roku Powszechnego Domu Towarowego "Neptun" (dziś w tym miejscu stoi biurowiec Neptun).

Nowoczesny, lekki, przeszklony budynek zaprojektował inż. architekt Witold Wierzbicki z Miastoprojektu, zaś wnętrza - inżynierowie KobylińskiKędziorek. Obiekt wyposażono w "meble artystycznej produkcji Państwowego Przedsiębiorstwa Strug".

Budowa Cristalu była prowadzona na przełomie lat 50. i 60. Restaurację otwarto 1 lipca 1961 r. Budowa Cristalu była prowadzona na przełomie lat 50. i 60. Restaurację otwarto 1 lipca 1961 r.
Niedoróbki i opóźnienia w realizacji poszczególnych etapów budowy sprawiały, że datę otwarcia ciągle przesuwano. Ostatecznie udało się zakończyć prace na początku lata 1961 roku.

Atrakcje dla podniebienia...

Cristal, opisywany przez prasę jako "placówka na wskroś nowoczesna i elegancka", otwarto w samo południe, w sobotę 1 lipca 1961 roku.

Atrakcje Gdańska na pocztówce z 1963 r. Co ciekawe, wśród nich znalazł się i Cristal (ze zbiorów autora). Atrakcje Gdańska na pocztówce z 1963 r. Co ciekawe, wśród nich znalazł się i Cristal (ze zbiorów autora).
Nazwa sugerowała światowy sznyt i elegancję - i tak też było w rzeczywistości. Na lokal składały się: oferująca "wykwintną kuchnię" restauracja na 200 miejsc wraz z tarasem letnim na 60 osób; najprawdziwszy cocktail bar; bar samoobsługowy "typu szwedzkiego" dla fanów "pośpiesznego jedzenia" o mocy przerobowej 2500 posiłków dziennie; kawiarnia kategorii pierwszej na 90 osób z letnim tarasem na 70 osób.

Cristal na pocztówce z połowy lat 60. XX wieku. fot. P. Krassowski (ze zbiorów autora). Cristal na pocztówce z połowy lat 60. XX wieku. fot. P. Krassowski (ze zbiorów autora).
Cristal posiadał także "własną wytwórnię wyrobów cukierniczych, garmażeryjnych, lodów i lodu konsumpcyjnego". Zarządzany przez Gdańskie Zakłady Gastronomiczne - Wrzeszcz lokal zatrudniał aż 100-osobowy personel.

...ale nie tylko

Jeszcze podczas trwania budowy Cristalu zapowiadano "liczne i urozmaicone imprezy rozrywkowe z pokazami mody włącznie". I rzeczywiście. W restauracji do godz. 2 nad ranem trwały dancingi - w pierwszym sezonie letnim do tańca przygrywał węgierski band Cövery, pod batutą Istvana Kovary'ego.

Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 1 VII 1961 (bibliotekacyfrowa.eu) Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 1 VII 1961 (bibliotekacyfrowa.eu)
Od samego początku działalności w Cristalu prezentowano również "rewię mody", organizowaną rzez gdański Miejski Handel Detaliczny i Wojewódzką Agencję Imprez Artystycznych. "Modne kreacje demonstrowane będą przez urocze modelki Teatrzyku Reklamy Uniwersum"

Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 16 IX 1961 (bibliotekacyfrowa.eu) Reklama Cristalu w "Dzienniku Bałtyckim" z 16 IX 1961 (bibliotekacyfrowa.eu)
Nic dziwnego zatem, że Cristal bardzo szybko stał się ważnym punktem na gastronomicznej i rozrywkowej mapie Trójmiasta. Taki status utrzymywał przez następne trzy dekady, zyskując grono stałych bywalców - także spoza Trójmiasta. Lokal dorobił się także własnej legendy. Sam nowoczesny pawilon był chętnie uwieczniany na pocztówkach - niekiedy umieszczano go pośród najważniejszych atrakcji Gdańska.

W nowych czasach

Cristal nie zniknął wraz z końcem PRL-u. W 1990 roku lokal przejął Ryszard Kokoszka, który na cyklicznych imprezach gościł lokalnych biznesmenów i ludzi polityki, organizował także pokazy mody i gale. Legenda Cristalu zyskała nowy rozdział.

Lokal zamknięto ostatecznie dopiero na początku 2009 roku. Po gruntownej przebudowie w budynku, którego dach zdobi wciąż oryginalny neon, działa obecnie kasyno i oddział PZU.
Po przemianach w 1989 r., Cristal był jak pierwsza połowa lat 90.: przaśny i w złym guście. Po przemianach w 1989 r., Cristal był jak pierwsza połowa lat 90.: przaśny i w złym guście.

O autorze

autor

Jarosław Wasielewski

badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.

Opinie (351) ponad 20 zablokowanych

  • Zawsze mnie ciekawiło kto (56)

    tańcował na tych dancingach w środku tygodnia.

    • 199 15

    • ludzie za tego wstrętnego PRL bawili się masowo, lokale były pełne , (10)

      za wejście wieczorem trzeba było dac w łape tzw wykidajle.
      Pod Kominkiem , Cristal były zawsze pełne .

      • 90 10

      • właściciel był etatowym SBekiem?

        • 60 20

      • (8)

        Teraz z biedy ludzie oglądają tylko telewizję,jedyną rozrywką co im została.Tyle nam zostało z pięknego kapitalizmu.A to wszystko przez tę drożyznę ,z zachodu tylko zarobki mamy jak w trzecim świecie.....I za co teraz się bawić.ATak nawiasem byłem w Anglii i Niemczech i ludzie tam dalej się bawią 60 latkowie z dwudziestolatkami knajpy pełne nawet w dni powszednie,wiadomo kasa .Nam zostało czekać tylko na śmierć,żadnych uciech w tej polandi

        • 85 61

        • Przestań jęczeć. (1)

          Kiedy przypomnę sobie szare, syfiaste lata osiemdziesiąte i porównam je z dzisiejszymi czasami, to skaczę z radości, że dożyłem tych lat.

          • 117 57

          • Szare i syfiaste lata 80-te ???

            Chyba jednak żyliśmy w innej czasoprzestrzeni. Ja lata 80 XX w., kiedy to byłam dzieckiem, pamiętam jako bardziej barwne i ciekawsze niż współczesność. A szare to były tylko bloki z wielkiej płyty.

            • 11 16

        • Współczuję biedy. (2)

          Ale każdy miał i ma ciągle okazję i możliwości żeby żyć godnie w tym kraju.
          Jest to trudniejsze niż na zachodzie, ale jak najbardziej możliwe.

          • 56 14

          • (1)

            Co to za godne życie jak trzeba oszczędzać na podstawowych rzeczach. Gdzie brak podstawowej opieki lekarskiej etc.

            • 42 22

            • jeżeli nie jesteś dotknięty kalectwem fizycznym jak i umyslowym to przestan biadolic.

              biadola zazwyczaj ci co chca od razu wszystko miec, co nie chce im sie robic ale zarobic. chcialo sie pic winko zamiast do szkoly chodzić albo jarać blanty? to teraz zbiera sie zniwo

              • 25 23

        • Zawsze możesz tam wyjechac jakiproblem.Chciałeś do unii i do NATO to masz (1)

          • 7 2

          • chyba MARSZ!!!

            !!!

            • 0 2

        • mów za siebie.

          może na dansingi nie chodzę ale też nie siedzę ciągle w tv. stać mnie pójść na piwo i na kebsa z kumplami po robocie. Jak ktoś chce to potrafi, nie każdy urodził się taką miernotą życiową jak Ty!

          • 0 0

    • marynarzowe (5)

      • 91 7

      • Tylko z kim? (4)

        • 19 1

        • ze mna;) (2)

          • 33 1

          • Wszystkie? (1)

            • 20 0

            • wszystkie

              zarażone

              • 18 5

        • ze mna też, syper były te 'białe środy".. oj sie tam działo ;)

          • 12 1

    • SB i panienki (3)

      • 45 9

      • Rzemieślik obok (2)

        sklepy mieli Cinkciarze

        • 36 0

        • heh (1)

          nadal przesiadują na ławkach przy Cristalu, jeden charakterystyczny łysy ;)

          • 4 0

          • Znany Wrzeszczański Alfons. Latem białka koszula i białe buty.

            • 6 0

    • nie panienki i nie marynarzowe (22)

      W czwartki to była zabawa, chodziłyśmy grupą (3-4) poszaleć na parkiecie, czasem udało się wygrać w konkursie organizowanym przez pana Tadeusza (zapomniałam nazwisko). Ubaw był z prób wyrwania nas na chatę przez napalonych "byznesmenów"...było to ok.20-25 lat temu...to były piękne czasy.

      • 62 11

      • (10)

        A teraz emerytura 800 PLN ;-(

        • 39 9

        • do emeryturki jeszcze dalekooooo (9)

          I liczę na 5x800...trzeba się umieć dobrze ustawić w zyciu.

          • 9 21

          • umiesz liczyc? (3)

            licz na siebie!
            oraz
            nadzieja umiera ostatnia!

            Ps.
            Już piSS odpowiednio ci tę twoją super emeryturę skoryguje.

            • 14 18

            • Karzeł nawet tu POlityke wciśnie...

              • 11 5

            • Umiem liczyć. Pe ło już zrobiło skok na nasze emerytury!

              • 12 6

            • Emerytury nie będę pobierać w kaczogrodzie

              więc spokojnie, tam piSS nie sięga.

              • 9 6

          • (2)

            Dobrze piszesz. Też wyszłam za bogatego.:)

            • 12 3

            • Przecież to kobiety rządzą (1)

              Wymiary idealnego męża?
              80 60 42
              80 lat
              60 milionów na koncie
              42 stopnie gorączki

              • 19 3

              • Jaja tam gdzie kiedy trzeba.

                • 5 1

          • Irka? (1)

            A wasy juz zgolilas? Z takim imieniem i 5x800 - podejrzewam, ze pracownica wyzszego szczebla w Zakladzie Utylizacji Spoleczenstwa lub Urzedzie Skrytobojczym. Plus maz z Urzedu Celujacego i ukladziki z mamusi i tatusia.

            • 4 4

            • wąsy ma mój mąż

              I nie pozwolę zgolić bo lubię z wąsami. Podejrzewaj sobie co chcesz, jak na razie to same pudła.

              • 2 2

      • (9)

        Na chatę? W tamtych czasach wystarczyło pokazać kluczyk od Mercedesa i robiłyście co tylko chciałem.

        • 28 12

        • hahahaha (4)

          Zdziwiony byłeś okrutnie gdy doszliśmy na parking przed Domem Towarowym i ja wsiadłam do swojej Jetty, odpaliłam i odjechałam. Faktycznie chwaliłeś się tym mercedesem każdej mojej koleżance. Miałyśmy zasadę, że przyjeżdżamy same i odjeżdzamy same.

          • 33 11

          • Imponujące. (3)

            A warsztat pracy gdzie miałaś ?

            • 15 8

            • sądzisz według swojej "d*py" zawodowej emerytowanej kurky? (2)

              • 5 4

              • Nie denerwuj się bo ci się uszczelki poluzują (1)

                i będziesz bobki gubić.

                • 5 2

              • a kolega wie co mówi!

                • 2 0

        • ja to samo robiłem w Ładodze w Chwaszczynie, na kluczyki od Poloneza :P - wszystkie panienki moje (2)

          tylko grubych nie brałem

          • 13 12

          • Te panienki to chyba wąsaty Rysiek i rudy Mirek xD

            No ale są gusta i guściki :)

            • 13 0

          • W Chwaszczynie była "Wanoga", ale o "Ładodze" to nie słyszałem...

            • 10 0

        • Ty miałeś wtedy brelok że znaczkiem mercedesa kupiony w PZMocie

          • 15 0

      • wodzirejem w czwartki

        był Tadeusz Dyszkiewicz

        • 6 1

    • Chodziłem do Cristala (1)

      Na dancingi w środy,raczej dyskoteki to były,moje małżeństwo jest "kristalowe",gdyż tam poznałem w 1998 rok dziewczynę,przyszłą żonę.

      • 30 2

      • do Cristalu i "na Dansingi", jak w reklamówce.

        • 1 0

    • Słyszałem że niejaki Wachowski

      • 10 1

    • marynarzowe

      • 5 1

    • ja debilu

      • 2 1

    • ja i wielu takich jak ja tzn ludzI "SUKCESU" na tamte czasy , robole chodzili do Marysieńki

      • 3 8

    • do ciekawskiego (1)

      Widać ze nie jesteś z Wrzeszcza, kawiarnia w Cristalu w latach 60/70 byla Mekka młodzieży słynne Faify trzy razy w tygodniu od 17do 21 był konkurencja dla Steru. I jeszcze jedno w Cristalu Kawiarni pracowały najładniejsze kelnerki z całego Trójmiasta

      • 14 1

      • Oni nie pamięetają lat sześćdziesiątych

        Piszą o czasach schyłku epoki jaruzelskiego i początków wałęsowej. To był zupełnie inny klimat.

        • 10 0

    • Często "wyrywałem" tam babeczki.

      JA.

      • 1 0

    • :)

      Ja i było świetnie

      • 0 0

    • My

      wszyscy

      • 0 0

    • Ja:)

      • 0 0

  • (1)

    Oooo
    to kawał historii. Często na portalu jest właśnie to zdjęcie z kulturystami w tym słynnym Władkiem i jego "klapsami" hehe. Kilka razy z całymi rodzinami tam się bawiło i był super klimat. Często znane twarze się tam widywało. Historyczny lokal.

    • 92 8

    • ten po lewej

      to chyba sie posikał z wrażenia

      • 2 2

  • (1)

    Patrzac na ostatnie zdjecie mozna stwierdzic, ze ktos tu mial sie ku sobie. Kogos bardzo kreci kulturystyka :)

    • 79 7

    • Ten na tej fotce na kotórego leci ta pani 50+ to niejaki febo ze starego chełmu "słynny" inaczej

      • 1 0

  • 55 lat temu... (2)

    jak ten czas zapier..

    • 107 3

    • Niedługo do piachu (1)

      • 8 4

      • lub komina

        • 3 4

  • (5)

    twarze tych panow nieskalane myślą.

    • 85 21

    • no tak...twarz bolka...

      • 15 13

    • twarze kulturystów też niczego sobie

      • 10 1

    • (2)

      Jeśli mówisz tu o kulturystach ze zdjęcia to Twój komentarz jest żenujący
      Pasja i kondycja w czasach gdy nie było mody na bycie "fit", a odżywki i dostęp do siłowni był ograniczony było to bardzo cenione

      • 17 11

      • mięśnie zamiast mózgu.... (1)

        tylko debile zajmują się tym "czymś"bo ze sportem to nie ma nic wspólnego...

        • 10 10

        • .
          Niech ta kropka wyrazi moje ubolewanie nad Twoim rozumowaniem
          I przy okazji zobrazuje wielkość Twojego ograniczonego mózgu ;)

          • 2 6

  • W 1990 lokal przejal Ryszard Kokoszka (17)

    Czy mozna wiedziec w jaki sposob przejal ? Od kogo ? czy zaplacil wartosc rynkowa lokalu ? A na przeciwko niejaki Szydlowski przejal kamienice wraz z mieszkancami !!! To sa ku.wa prawdziwi biznesmeni.

    • 299 25

    • Ciii

      Tematy tabu ;)
      Ze sklepem z AGD gdzie teraz jest biuro poselskie to też była podobno ciekawa historia

      • 84 1

    • (1)

      Czasy przemian. Biznesmeni wyrastali jak grzyby po deszczu. Trójmiasto miało wtedy kilku na liście stu...

      • 40 0

      • SB musiało coś robic

        Inaczej mielibysmy strzelanine na ulicach

        • 26 5

    • tam gdzie Szydłowski (7)

      to siedzibę SB miało

      • 46 3

      • obok była przychodnia i Rentgen (2)

        po przesłuchaniach w budynku Szydłowskiego tam obdukcje robili

        • 34 2

        • SB prześwietlała ludzi (1)

          • 16 2

          • Nie przeswietlali

            Tylko sprawdzali czy nie polamali.

            • 14 5

      • Pierwszy milion trzeba ukraść, tak mówili (3)

        A POtem to już jazda bez trzymanki, łącznie z karuzelami VAT-owskimi, za cichą zgodą peowskich władz kradli dziesiątki miliardów złotych .. biedna ta Polska

        • 56 23

        • POwiedziałbym że masz POmieszane we łbie ale POmyśliwszy wydaje mi się POmylenie twoje nie zasługuje na komentarz

          • 16 38

        • wszystkie steropiany po dorwaniu sie do koryta trzepaly ile wlezie. od kld, przez ud i na PC konczac

          to ze jarek ma teraz problemy i walczy z ukladem wynika z jednego faktu, dośc szybko w latach 90 zostal wykluczony z biznesu

          • 18 2

        • to zasada Bieleckiego czy Lewandowskiego?

          • 1 0

    • słup

      tak jak teraz ten z Amber

      • 38 0

    • (1)

      Kiedyś podobno sędziowie ,prokuratura i "główni zainteresowani" ustalali w Cristalu wyroki ale to takie tam bajki....A teraz gdzie się ustala "pomroczność jasną" i temu podobne przypadłości ?

      • 14 5

      • nie wiesz

        Na nowogrodzkiej w Warszawie!

        • 14 9

    • biednemu (1)

      szydłowskiemu to nawet urząd skarbowy umorzył należny podatek niczym bolkowi! Takie to były rządy! A teraz ta gnida jeszcze się wepchnęła ze swoim sklepem na Kartuskiej! Zgroza, kto kupuje te jego gnioty?

      • 17 4

      • Endrju

        Nie wiem jak doszedł do majątku, ale co by nie mowic, drożdżówki ma bardzo dobre :)

        • 8 12

    • Ciekawe czemu Kokoszka przez całe lata 90te robił za darmo Wałęsie urodzniny, na kilkaset osób

      • 6 0

  • Kurcze teraz widzę (5)

    Że ten blok za Cristalem miał na poczatku świetną, modernistyczną formę....

    • 108 4

    • Szkoda tych modernistycznych pawilonow (4)

      Teraz albo przerobione na syf albo mają wyburzac (LOT)...

      • 37 5

      • to w ogóle nie powinno było powstać (3)

        widziałeś kiedykolwiek przedwojenną zabudowę Wrzeszcza?
        to było cacuszko!

        • 19 7

        • Dawny Wrzeszcz

          https://youtu.be/5GGvEKedkoA?t=4m25s

          • 4 3

        • (1)

          Ok, ale Gdańsk został potwornie zniszczony. Z resztą podobno połowę starówki nam wywieźli do Wawy, aby odbudować krakowskie przedmieście.
          Przecież nie postawimy kamienic na nowo, z ytongów i kartongipsu :/

          • 14 0

          • nie tylko prawdopodobnie - ale na 100 procent. Zbudowano specjalną linię kolejową by uprościć wywózkę cegieł ze starówki. Są

            Są fotografie z 1945 roku.

            • 6 1

  • Nie tylko Wałęsa tam bywał (4)

    Krzaklewski podobno zarządzał rządem AWS zdalnie często właśnie z tego lokalu.

    • 82 10

    • podobno jesteś nienormalny.

      • 6 10

    • to ten

      d*pek co kierował buzkiem z tylnego siedzenia niczym kurdupel maliniakiem i brochą dzisiaj!

      • 12 9

    • Krzaklewski z Buzkiem Sprzedali PZU.........i co cisza- najwiekszy przekret w powojennej histori polski (1)

      • 5 1

      • a Kaczyński Super Ekspres

        bodaj Holendrom. Teraz z powtrotem chcą nacjonalizować. Powstał nawet na to specjalny fundusz.

        • 1 3

  • Pieknie (1)

    To był lokal a teraz casino,royal

    • 46 4

    • ino agenta Bonda brakuje

      • 8 0

  • Wprowadzili internet, rozmowy na skype i teraz marynarzowe w domach siedzą bo mąż może łatwo sprawdzić (1)

    To i Cristal musiał zbankrutować

    • 75 6

    • Nie ma statków, nie ma marynarzy, nie ma penelop :-)

      Tak na marginesie - na youtubie powinien być film Mewy z 1986r - można sobie przypomnieć klimat tamtego Gdańska i jednego z lokali :-)

      • 14 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Wejście w historię

wystawa, spotkanie

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Co trzymała w dłoniach „Natasza” - dziewczyna z pomnika Braterstwa Polsko-Radzieckiego w Gdyni?

 

Najczęściej czytane